Sosyal ağların sorunlu kullanımı: nicel ve nitel inceleme

Abstract

Sosyal ağların işlevsel olmayan kullanımının bilişsel, duygusal ve sosyal düzeyde birtakım sınırlılıklarla ilişkili olabileceği ifade edilmiştir. Davranışsal bağımlılıklarla ilişkili I-PACE modeline göre yüksek düzeyde dürtüsellik, anksiyete, depresyon ve aşerme yaşayanlarda sosyal ağların sorunlu kullanımının gelişme olasılığı bulunduğu bildirilmiştir. Araştırmanın amacı sosyal ağların sorunlu kullanımıyla depresyon, anksiyete, dürtüsellik, yaşantısal kaçınma ve aşerme arasındaki ilişki örüntüsünün incelenmesidir. Araştırmada nicel ve nitel yöntemler kullanılmıştır. On sekiz ve kırk beş yaş aralığında bin yüz kırk katılımcı araştırma grubunda yer almıştır. Depresyon, anksiyete ve dürtüsellik ile sosyal ağların sorunlu kullanımı arasındaki ilişkide aşermenin aracı rolü; yaşantısal kaçınmanın düzenleyici rolü incelenmiştir. Çalışmanın sonuçları göstermiştir ki (1) anksiyete ve motor dürtüsellik ile sosyal ağların sorunlu kullanımı ilişkisinde aşermenin aracı rolü bulunurken; depresyon, plan yapmama ve dikkatle ilişkili dürtüsellik ile sosyal ağların sorunlu kullanımı ilişkisinde aşermenin aracı rolü gözlenmemiştir. (2) Depresyon ile sosyal ağların sorunlu kullanımı ilişkisinde yaşantısal kaçınmanın düzenleyici rolü gözlenirken; anksiyete, plan yapmama, motor dürtüsellik ve dikkatle ilişkili dürtüsellik ile sosyal ağların sorunlu kullanımı arasındaki ilişkide yaşantısal kaçınmanın düzenleyici rolü bulunamamıştır. (3) Nitel yöntem sonuçlarında sosyal ağları sorunlu düzeyde kullananların sosyal ağlarla ilişkili zihinsel uğraş, duygudurum değişikliği, tolerans, yoksunluk, çatışma, başarısız bırakma girişimi ve sosyal ağlara yönelik aşerme yaşadıkları değerlendirilmiştir. Ayrıca gelişmeleri/fırsatları kaçırma korkusu, ketleme kontrol güçlüğü, ipucu reaktivitesi, yadsıma/inkâr, dikkat dağıtma/bastırma, duygudurum düzenleyememe, olumsuz duygulanım, davranışsal kaçınma ve bağımlılık süreçlerinin yaşanıldığı sonucuna varılmıştır. Sosyal ağların sorunlu kullanımının psikososyal incelenmesi ve tedavisinde depresyon, anksiyete, motor dürtüsellik, yaşantısal kaçınma; sosyal ağlarla ilişkili zihinsel uğraş, duygudurum değişikliği, tolerans, yoksunluk, çatışma, başarısız bırakma girişimleri ve sosyal ağlara yönelik aşerme süreçlerinin değerlendirilmesi önerilmiştir.

It has been stated that the dysfunctional use of social networks may be related to some complaints about cognitive, emotional and social. According to the I-PACE model associated with behavioral addictions, it has been reported that problematic social networks use (PSNU) is likely to develop in those who experience high levels of impulsivity, anxiety, depression and craving. The aim of the study is to examine the relationship pattern between PSNU and depression, anxiety, impulsivity, experiential avoidance (EA) and craving. Quantitative and qualitative methods were used in the research. One thousand one hundred forty participants between the ages of eighteen and forty five were included in the research. Mediator role of craving in the relationship between depression, anxiety, impulsivity and PSNU; the moderator role of EA was examined. The results of the study showed that (1) while craving was found a mediating role in the relationship between anxiety motor impulsivity and PSNU; No mediator role of craving was observed in the relationship between depression, non planning and attention impulsivity and PSNU. (2) While the moderator role of EA was observed in the relationship between depression and PSNU; No moderator role of EA was found in the relationship between anxiety, non planning, motor impulsivity, attention impulsivity and PSNU. (3) In the results of the qualitative method, it was showed that those who use social networks at a problematic level salience, mood modification, tolerance, withdrawal, conflict, relapse and craving. In addition, it was concluded that fear of missing out (FOMO), inhibition control difficulty, cue reactivity, denial, distraction, dysregulated mood, negative affect, behavioral avoidance and addiction processes were experienced. It has been suggested that depression, anxiety, motor impulsivity, EA, craving, salience, mood modification, tolerance, withdrawal, conflict, relapse could evaluated in psychosocial examination and treatment of PSNU.