İstanbul çevre yollarında yağmurun serbest akım hızı ve kapasiteye etkisinin irdelenmesi

Abstract

Trafik tıkanıklığının en çok yaşandığı kentimiz, 15 milyondan fazla nüfusuyla şüphesiz İstanbul’dur. İki önemli anayolu (D100 Karayolu ve O2, O3, O4 Otoyolları) üzerinde, zirve saatlerde yapılan yolculukların daha uzun sürdüğü sürücüler tarafından benimsenmiş bir gerçektir. Aynı zamanda, yağmur gibi sürücü davranışını değiştirebilen çevresel bir dış etmenin tıkanıklığın etkilerini daha da arttırdığı tecrübe edilen bir durumdur. Ayrıca, otoyol gibi yüksek hızların yapıldığı yerlerde, diğer taşıtların sebep olduğu ıslak yol yüzeyinden havaya kalkan yağmur suları da görüşü olumsuz etkileyerek sürücülerin benzer şekilde tepki vermesine neden olur. Kısacası, insan algısının bir sonucu olarak izleme aralıkları yağmur etkisiyle artar, hızlar düşer. Kuşkusuz her sürücü benzer tepkiyi vermeyeceğinden, yolu kullanan taşıtlar arasındaki hız farkları yağışsız günlere göre daha da artacak ve artan hız farklarıyla yol daha güvensiz olacaktır. Bu çalışmada, İstanbul’un önemli çevre yolları olan, O2, O3, O4 Otoyolları ve D100 Karayolu üzerinde trafik akımının yağmur etkisi altındaki değişimi incelenmiştir. Çalışma alanı kent içi bölgede kalan, kapasite akımının ölçüldüğü, tıkanıklık sorunun yaşandığı bölgelerle sınırlandırılmış ve otoyollarda 50, D100 Karayolu’nda ise 62 km’lik bir bölge incelenmiştir. Trafik algılayıcılarıyla toplanan trafik akım verileri, meteorolojik verilerle birlikte değerlendirilmiştir. Toplam 7 farklı meteoroloji istasyonu ölçümleri 25 farklı trafik algılayıcısı ölçümleriyle eşleştirilmiş ve çözümlemelerde yer almıştır. Güneşli ve yağmurlu günler arasında trafik akımındaki farklılıklar açığa çıkarılmıştır. Yağmur etkisi altında, otoyollarda serbest akım hızı (SAH) %8,61, D100 Karayolu’nda ise %8,16 azalmış; kapasitenin ise sırasıyla %7,88 ve %9,07 oranlarında azaldığı bulunmuştur. Ayrıca boyuna eğimin artması her iki yol tipinde de SAH’ı azaltmakta, kapasite ise artan boyuna eğim ile birlikte yalnızca otoyollarda azalmaktadır.