Anton Çehov tarzı anlatının Nuri Bilge Ceylan sinemasındaki yansımaları: Kış Uykusu ve Ahlat Ağacı örneği

Abstract

Anlatı kavramının incelenmesi Antik Yunan dönemine kadar dayanmaktadır. Anlatı kavramını inceleyen kuramcıların, Aristotales’in ‘‘Poetika’’ adlı çalışmasından faydalandığı gözlemlenmektedir. Modern anlatı kavramını inceleyen yapısalcı analistler de bu çalışmadan faydalanmıştır. Anlatı sanatı, insanlık tarihi boyunca şekil değiştirmiştir. Sözel anlatılar yazınsal anlatılara dönüşmüş, yazınsal anlatılar da tiyatro yoluyla görsel anlatılara dönüşmüştür. Antik Yunan döneminden günümüze kadar varlığını sürdüren ve ifade ediliş biçimini sürekli yenileyen tiyatro, Rus yönetmen Stanislavski ve Rus yazar Anton Çehov’la beraber modern haline bürünmüştür. Çehov’un yazdığı yazınsal anlatılar, tiyatroyla beraber görsel anlatılara dönüşmüştür. Anton Çehov, yaşadığı dönemin sosyolojik yapısından oldukça etkilenmiştir. Çehov, Rusya’nın sosyolojik yapısında oluşan değişimleri gerçekçi bir dille eserlerine yansıtmıştır. Realizm akımından etkilendiği gözlemlenen Çehov, yaşadığı toplumun çarpıcı gerçeklerini sade ve basit bir halde anlatmıştır. Özellikle taşra sıkışmışlığı ve değişen dünyaya ayak uyduramama konularına değinmiştir. Günümüz sinemasından yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın, Çehov ile benzer kaygılar barındırarak eserler verdiği gözlemlenmektedir. Ceylan filmleri incelendiğinde Çehov ile benzer konulara değindiği, benzer karakterler yarattığı görülmektedir. Özellikle taşra sıkışmışlığı ve değişen dünya temalarını iki sanatçıda eserlerinde sık sık kullanmıştır. Eserlerinin İfade ediliş şekilleri farklı da olsa eserleri içerik ve tarz olarak benzemektedir. İncelemeler, Seymour Chatman’ın “Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı” adlı çalışmasından faydalanılarak yapılmıştır. Chatman’ın anlatı diyagramından yararlanılarak; “Öykü ve Olay Örgüsü”, “Eylemler ve Zaman”, “Karakterler” başlıkları altında hem Anton Çehov eserleri hem de Nuri Bilge Ceylan filmleri incelenecek ve ortak noktaları tespit edilecektir.

The study of the narration concept goes back to ancient greece times. The theorists studying this seem to have referred to ‘poetika’ by Aristotales.Also the structure analysts studying modern narration concept took advantage of the same source. The art of narration has changed forms for all human history. Verbal narration has changed into written form, and written forms have changed into artistic narration through theatre. Theatre, which has existed from ancient greece times to today and has always changed its way of narrating, has taken its modern form through Russian director Stanislavski and Russian author Anton Çehov. Çehov was highly effected by his time. He reflected the changes in Russian society on his works with a realistic language. Çehov, obviously impressed by realism, tells the striking realities of his society with a simple, plain language. Especially he handles rural restrictions and the problem of being unable to keep up with the changing world. In today’s cinema, NBC seems to handle same issues in his works. On being studied, his works seem to refer to similar issues creating similar characters. Especially rural restrictions and changing world issues are often used in the works of both artists. In that sense, though ways of narration differ, the content and style are similar. The study has been made through using Seymour Chatman’s “ story and saying: the narration style in film and fiction “. Taking chatman’s narration diagram as reference, both NBC films and Çehov’s works also will be studied and compared in terms of story and plot, actions and timing.