Çekingen kişilik inançları ve çocukluk çağında deneyimlenen duygusal ihmal arasındaki ilişkide yetişkin kaygılı ve kaçıngan bağlanma türlerinin aracı rolü

Abstract

Çocukluk çağında deneyimlenen ihmal ve istismar, nesilden nesle aktarılabilir ve ilerleyen dönemlerde farklı psikolojik problemlerin gelişimine zemin hazırlayabilir. Ancak literatür incelendiğinde, istismar ve ihmalin özellikle duygusal türünün incelendiği araştırmaların yetersiz olduğu gözlenmiştir. Araştırmanın amacı, çocukluk çağındaki duygusal ihmal yaşantısı ve çekingen kişilik inançları arasındaki ilişkide, yetişkin kaygılı ve kaçıngan bağlanma türlerinin aracı rolünü incelemektedir. Yaşları 18-65 yaş arasında değişen 393 katılımcı (O = 33.24, SS = 11.72) araştırmaya katılım sağlamıştır. Veriler, Kişilik İnançları Ölçeği (KİÖ), Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği (CTQ-33) ve Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II (YİYE-II) aracılığı ile çevrimiçi olarak toplanmıştır. Analiz sonuçları, duygusal ihmal ve istismar, fiziksel ihmal ve aşırı koruma-kontrol ile çekingen kişilik inançları ve yetişkin güvensiz bağlanma stilleri arasında anlamlı ve pozitif yönlü korelasyon bulunduğunu göstermektedir. Fiziksel ve cinsel istismar ile negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamsız ilişkiler saptanmıştır. Çoklu regresyon sonuçları, çocukluk çağı olumsuz yaşantılarından duygusal istismar ve ebeveynin aşırı koruma-kontrol davranışının çekingen kişilik inançları üzerinde pozitif yönde yordayıcı etkisi bulunduğunu göstermektedir. Benzer şekilde, güvensiz bağlanma stillerinin her ikisinin de çekingen kişilik inançları üzerinde yordayıcılık etkisine sahip olduğu bulgulamıştır. Diğer alt boyutlarla karşılaştırıldığında, özellikle duygusal istismarın ve kaygılı bağlanma stilinin etkilerinin ön planda olduğu belirlenmiştir. Kaygılı bağlanma ve duygusal istismar arasında stepwise metodu kullanılarak yapılan regresyon analizi, romantik ilişkilerdeki kaygılı bağlanmanın çekingen kişilik inançları üzerinde çocukluk çağında duygusal olarak ihmal edilmeye kıyasla, daha etkili olduğunu göstermektedir. Paralel aracılık modeli sonuçları, erken dönemde maruz kalınan duygusal ihmalin, çekingen kişilik inançları üzerindeki yordayıcılık etkisinin erişkinlik dönemi kaygılı bağlanma stili üzerinden sağlandığını göstermektedir. Çoklu regresyon analizi sonucunda, duygusal ihmalin çekingen kişilik inançlarını üzerinde yordayıcılık etkisinin olmadığı saptanmıştır. Bu nedenle çocukluk çağı ruhsal yaşantıları ile alternatif bir model kurulmuştur. Alternatif model de özellikle kaygılı bağlanma üzerinden giden ilişkilerin anlamlı olduğunu saptamıştır. Araştırmanın bulguları, mevcut literatür ışığında tartışılmış ve gelecek araştırmalara, klinisyenlere ve ailelere önerilerde bulunulmuştur.

Childhood neglect and abuse can be passed through generations and can create a base for different psychological problems in later phases of one’s life. However, inadequate amount of research on emotional abuse and neglect has been observed. The purpose of this study was to research the mediating role of adult anxious and avoidant attachment styles in the relationship between childhood emotional neglect and avoidant personality beliefs. 393 participants aged between 18-65 (M = 33.24, SD = 11.72) participated to the research as volunteers. Personality Belief Questionnaire (PBQ), Childhood Trauma Questionnaire (CTQ-33) and Experiences in Close Relationship-Revised (ECR-R) were used in online settings to collect the data. Meaningful and positive correlations were observed between emotional neglect, emotional abuse, physical neglect, and overprotection- overcontol with avoidant personality beliefs and adult insecure attachment styles. Relationships with physical and sexual abuse were negatively correlated or were not significant. Multiple regression results showed that childhood emotional abuse and overprotective-controlling behaviors of the parent predicted avoidant personality beliefs, positively. Similarly, both adult insecure attachment styles positively predicted avoidant personality beliefs. Especially, the effects of emotional abuse and anxious attachment style seem to have a bigger role, compared to the other subdimensions. A stepwise regression analysis between anxious attachment and emotional abuse showed that being anxiously attached in a romantic relationship has a bigger influence on avoidant personality beliefs than abused emotionally in childhood. Parallel mediation results indicated that early experienced emotional neglect positively predicted avoidant personality beliefs through adult anxious attachment style. According to the multiple regression results, emotional neglect did not predict avoidant personality beliefs. Therefore, an alternative model with experiences of childhood trauma was set. In alternative model, anxious attachment path was also significant. Research findings were discussed in the consideration of the present literature, and suggestions for later research, experts and families were presented.