Lacan ve resimde arzunun kayıp nesnesi

Abstract

İnsanın arzu nesnesiyle ilişkisi ruhsal yapısının şekillenmesinde önemli rol oynar ve bu ruhsal yapı yaşamı derinden etkiler. Dolayısıyla insanı anlamanın yolu ruhsal yapıyı anlamaktan geçer. Burada psikanaliz, ruhsal yapıdan hareketle insana ait olanı anlamaya çalışırken sanat ise yine ruhsal yapıdan hareketle insana ait olanı anlatmaya çalışır. Nitekim ruhsal yapı, her iki disiplinin kesiştiği nokta olmaktadır. Lacan’a göre yaşamın ilk aylarında özne dünyayı imgeler aracılığıyla algılar. Ardından özne bir kimlik sahibi olacağı “ayna evresine” girer. Başlangıçta ayna karşısında kendi imgesini tanıyamayan çocuk geçen zamanla birlikte kendini tanır ve buna bağlı olarak ego sahibi olmaya başlar. İmgesel dönemin ardın çocuk dil aracılığıyla yasayla karşılaşır. Bu yasa Öteki’nin yasasıdır ve Lacan buna “simgesel düzen” adını verir. Çocuk burada yaşayacağı dünyanın kurallarıyla karşılaşır. Ayrıca simgesel düzenin dışında kalan ve dil öncesi döneme ait yaşantıların oluştuğu gerçek düzendeki etkiler de yaşama dokunur. Dolayısıyla sanatçı bilinç dışının bu etkilerini derinden hisseder ve yer yer yapıtında anlatmaya çalışır. Çalışmamızda sanat ve psikanalizin kesiştiği nokta olan ruhsal yapıyı şekillendiren arzu nesnesinin adı geçen sanatçıların yapıtlarındaki iz düşümleri renk, biçim, teknik, üslup, konu gibi ögeler üzerinden incelenecektir. Lacan’a göre Öteki’nin arzusunu arzulamanın, imkansızın peşine düşmenin ve arzunun o kayıp nesnesinin ruhsal dünyada yarattığı etkiler imgesel, simgesel ve gerçek bağlamında incelenecek, bununla birlikte bu durumun sanat yapıtlarındaki yansımaları analiz edilecektir. Nitekim bu çalışmada insanın ruhunu anlamaya yönelik bir kuram ortaya koyan Jacques Lacan’ın, kullandığı Öteki’nin bakışı, objet petit a, arzu nesnesi, bakış, Baba’nın yasası, kaygı, skoptik dürtü, tukhe ve automaton gibi kavramları ve bunların ruhsal dünyaya etkileri bağlamında bu etkilerin sanat yapıtında renk, biçim, teknik, konu gibi iz düşümlerle kendini göstermesi yer almaktadır. Sanat yapıtı oluşma sürecinde ruhsal dünyadan beslenir ve doğrudan izleyicinin ruhuna temas eder. Neticede psikanalist insanı anlamaya çalışırken sanatçı yapıt aracılığıyla onu anlatır.

Man's relationship with the object of desire plays an important role in shaping his spiritual structure, and this spiritual structure affects life deeply. Therefore, the way to understand the human being is to understand the spiritual structure. Here, while psychoanalysis tries to understand what belongs to human beings from the spiritual structure, art tries to explain what belongs to the human being, again from the spiritual structure. As a matter of fact, the spiritual structure is the intersection point of both disciplines. According to Lacan, in the first months of life, the subject perceives the world through images. Then the subject enters the “mirror phase” where he will have an identity. Initially, the child, who cannot recognize his own image in front of the mirror, recognizes himself with the passing of time and accordingly begins to have an ego. After the imaginary period, the child encounters the law through language. This law is the law of the Other, and Lacan calls it the "symbolic order". The child encounters the rules of the world in which he will live. In addition, the effects of the real order, which is outside the symbolic order and in which the experiences belonging to the pre-linguistic period occur, also touch the life. Therefore, the artist feels these effects of the unconscious deeply and tries to explain them in his work from time to time. In our study, the projection of the object of desire that shapes the spiritual structure, which is the intersection of art and psychoanalysis, on the works of the mentioned artists will be examined through elements such as color, form, technique, style and subject. According to Lacan, the effects of desiring the desire of the Other chasing the impossible and that lost object of desire in the spiritual world will be examined in the context of imaginary, symbolic and real, and the reflections of this situation in works of art will be analyzed. As a matter of fact, in this study, Jacques Lacan, who put forward a theory to understand the human soul, used concepts such as the gaze of the Other, objet petit a, object of desire, gaze, Father's law, anxiety, scoptic impulse, tukhe and automaton, and their effects on the spiritual world. These effects manifest themselves through projections such as color, form, technique and subject in the artwork. The work of art is fed from the spiritual world in the process of formation and directly touches the soul of the viewer. After all, while the psychoanalyst tries to understand the human being, the artist tells him through the work.