Öz düzenleyici model kapsamında transdiagnostik yapıların hipertansiyon ve diyabet hastalarında değerlendirilmesi: başa çıkma ve duygu düzenlemenin aracı rolü

Abstract

Bu araştırma, kronik hastalık tanılı kişilerin, hastalık temsillerinin duygu düzenleme, başa çıkma stilleri ve olumsuz ruh sağlığı sonuçları ile ilişkisini Öz Düzenleyici Model çerçevesinde incelemektedir. Araştırmanın temel amaçları, kişilerin algıladıkları hastalık tehdidi ile olumsuz ruh sağlığı sonuçları arasındaki ilişkiyi incelemek ve bu ilişkide var olan potansiyel mekanizmaların aracı rolünü test etmektir. Araştırmaya diyabet, hipertansiyon ve diyabet hipertansiyon eş tanısı bulunan 307 kişi (207 kadın, 100 erkek) katılmıştır. Ayrıca, araştırmanın katılımcılarından oluşan küçük bir örneklem ile yarı yapılandırılmış görüşmelerden oluşan bir nitel çalışma uygulanmıştır. Araştırmada katılımcılara Sosyodemografik Özellikler ve Veri Formu, Kısa Yeti yitimi Anketi, Kısa Hastalık Algısı Ölçeği, Stresli Durumlarla Başa Çıkma Envanteri- Kısa Form, Duygu Düzenleme Anketi ve Kısa Semptom Envanteri Depresyon, Anksiyete, Somatizasyon alt ölçekleri uygulanmıştır. Başa çıkma ve duygu düzenleme stratejilerinin aracı rolünün sınandığı yol analizi modeli R Studio programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, katılımcıların hastalık temsilleri puanı depresyon, anksiyete ve somatizasyon belirtilerini yordamaktadır. Katılımcıların hastalıklarına dair algıladıkları tehdit arttıkça depresyon anksiyete ve somatizasyon belirtileri de şiddetlenmektedir. Yol analizi bulguları, hastalık temsilleri ile depresyon ve anksiyete belirtileri arasında duygu odaklı ve çözüm odaklı başa çıkmanın aracı rolünü göstermektedir. Araştırmanın nitel analiz aşamasında ise, yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler ise Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Görüşmelerden elde edilen bulgulara göre üç ana tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar “Tanıdan sonra hasta kimliği”,“Psikososyal zorluklar ve destek kaynakları”, “Sağlık sistemi içinde diyabet tanılı olmak” şeklindedir. Nicel ve nitel analizlerden elde edilen bulgular, diyabet ve/veya hipertansiyon tanılı kişilerde Öz Düzenleyici Model ’in temel çerçevesini doğrulamaktadır. Diyabet ve hipertansiyon hastalarının olumsuz sağlık sonuçlarının kontrol altına alınması ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesinde, hastalık temsilleri ve başa çıkma stratejilerinin göz önünde bulundurulması önerilmiştir.

Within the framework of the Self-Regulatory Model, this study investigates the relationships between illness representations and emotion regulation, coping mechanisms, and adverse mental health outcomes for people with chronic illness. The research aims to examine how perceived illness threats affect mental health outcomes and determine if there are any mechanisms that mediate this relationship. A total of 307 individuals (207 women and 100 men) with diabetes, hypertension, and diabeteshypertension co-diagnosis took part in the study. In addition, a qualitative study was conducted with a limited sample of participants using semi-structured interviews. The participants also completed the Inventory for Coping with Stressful Situations, the Emotion Regulation Questionnaire, the Sociodemographic Characteristics and Data Form, the Brief Symptom Inventory Depression, Anxiety, and Somatization subscales, and the Brief Illness Perception Scale. The path analysis model, which investigated the mediation role of coping and emotion regulation, was implemented using the R Studio. According to the findings, participants' illness representations predict depression, anxiety, and somatization symptoms. As the participants' perceived threat of their illness worsens, depression, anxiety, and somatization symptoms also worsen. Path analysis findings suggest the mediating role of emotion-focused and problem-focused coping between illness representations and depression and anxiety symptoms. To analyze the data from semi-structured interviews, the Interpretative Phenomenological Analysis (IPA) approach was used. Based on the data obtained from the interviews, three main themes were identified. These themes are “Patient identity after diagnosis”, “Psychosocial challenges and sources of support”, and “Being a diabetic patient in the health care system”. The results of the quantitative and qualitative analyzes confirm the framework of the Self- Regulatory Model in people diagnosed with diabetes and/or hypertension. To improve the quality of life for patients with diabetes and hypertension, it is important to consider their illness representations and coping strategies in order to control negative health outcomes.