Bir arketip olarak gölge

Abstract

Araştırmamın temeli, gölgenin sanatsal anlamda kazandığı önem ve kullanım şekli ile insan psikolojisi üzerinde yarattığı etkileri incelemektir. İlk bölümde gölgenin genel tanımı, eski inanışlarda hangi kavramlar ile karşımıza çıktığı üzerinde durulmuştur. Ruh ile gölgenin aynı sayıldığı toplulukların bu kavramları nasıl adlandırdığı incelenirken insana ve dünyaya düalist bir bakış açısıyla yaklaşılmıştır. Bu düalite Platon ve İbn-i Arabi ile desteklenmiş, yansıma ve gölge olarak dünya düşüncesi iki düşünür etrafında irdelenmiştir. İkinci bölümde gölge kavramına psikoloji açısından bakılmış, Sigmund Freud'un rüyalara verdiği önem gölgesel anlamda araştırılmıştır. Carl Gustav Jung'un arketipleri incelenmiş ve gölge arketipi üzerinde durulmuştur. Bilinçaltı ve kolektif bilinçdışı kavramları Jung'un gölge arketipi üzerinden irdelenerek sunulmuştur. Üçüncü bölümde sanat üzerinden incelediğimiz gölgenin resmin başlangıcına kadar uzanan serüveni araştırılırken Plinius'un mitinden destek alınmıştır. Eskiçağ, Ortaçağ, Gotik, Rönesans ve Barok dönemlerinde gölgenin kullanımına örneklerle bakılmış, Caravaggio, Rembrandt ve George de La Tour üzerinde durulmuştur. Doğal gölge kullanımı Bosch ve Bruegel bağlamında incelenmiş, gölgenin sembolik kullanımı Carducho ve Poussin üzerinden irdelenmiştir. Gölgenin, kişiliğin su yüzüne çıkartılmayan yönüne Komar ve Melamid resmi doğrultusunda vurgu yapılmıştır. Metafizik resim ve Giorgio De Chirico'nun resimlerindeki gölgenin gizemli hali incelenirken, Salvador Dali ve René Magritte'in eserleri Sigmund Freud ve Michel Foucault düşünceleri ışığında irdelenmiştir. Gölgenin kurgusal yorumlanması kısa örnekler ile incelenmiş ve sinemada kullanımı Alman Dışavurumculuğu ile açıklanmıştır. Gölge oyununun kısa bir tarihsel geçmişine değinilirken, sanatçılar tarafından farklı yorumlanması incelenmiştir. Türk Resim Sanatı'nda gölge kullanımı Adnan Çoker, Balkan Naci İslimyeli ve İnci Eviner üzerinden örneklerle incelenmiş ve araştırma sonlandırılmıştır.

The basis of my researchis to examine the importance and usage of shadow in art and its effects on human psychology. The first chapter emphasizes the definition of shadow and in which concept we come across it in ancient beliefs. The usage of this concept by communities which equate shadow with soul is studied through a dualistic perspective. This duality is supplemented with Platon and Ibn 'Arabi;the idea of world as reflection and shadow is discussed around these two philosophers. In the second chapter, shadow is maintained in terms of psychology, the importance of dreams for Sigmund Freud is examined in relation with shadow. Carl Gustav Jung's archetypes are discussed- especially the shadow archetype. Subconscious and the collective unconscious concepts are introduced through this archetype. In the third chapter the long background of shadow dating back to the origin of painting is examined by reffering to the myth of Pliny the Elder. Ancient, Medieval, Gothic, Renaissance and Baroque Periods are cared for examples of the use of shadow, focusing on Caravaggio, Rembrandt, George de La Tour. Bosch and Bruegel are examined in the context of using natural shade, symbolic use of shadow by Poussin and Carducho is discussed. Through Komar and Melamid's art, the relation between shadow and hidden features of personalities is emphasized. Metaphysical painting and mysterious shadows in Giorgio De Chirico's paintingsare studied,Salvador Dali's and René Magritte's works are discussed in the light of Sigmund Freud's and Michel Foucault's ideas. Constructive interpretation of the shadowis analyzedby giving brief examples and its use in cinema is described by German Expressionism. The iv history of shadow puppet theatre is touched upon, by studying its varied practices of artists. The dissertation ends after presentation of the use ofshadow in Turkish painting through the works of Adnan Coker, Balkan Naci İslimyeli and Inci Eviner.