Spatial patterns of the Turkish manufacturing industry in the context of economic integration : an analysis for the post 1980 period

Abstract

The dynamics of industrial agglomeration across the regions and the reasons for such agglomeration have been the focus of interest particularly in exploring the effects of economic integration of regions on the spatial distribution of economic activity. In this context, following the predictions of the literature on New Economic Geography, Turkey's integration with the European Union as a candidate member is a likely cause of changes in spatial concentration patterns of the economic activity over the years. The major objective of the study is to complement the findings of the studies on industrial agglomeration in Turkey's manufacturing industry by exploring whether regional specialization and geographical concentration patterns have changed over time and to expose the driving forces of geographical concentration in Turkey's manufacturing industry, particularly during Turkey's economic integration process with the European Union under the customs union established in 1996. Geographical concentration and regional specialization are measured by GINI index for NUTS 2 regions at the 4-digit level for the years between 1980 and 2001. To investigate which variables determine geographical concentration, the systematic relation between the characteristics of the industry and geographical concentration is tested. A regression equation is estimated, where the dependent variable is GINI concentration index, the independent and control variables are the variables that represent different determinants of agglomeration identified in the competing theories. The major finding of the study is that Turkey's manufacturing industry has a tendency for regional specialization and geographical concentration. Increase in the average values for regional specialization and geographical concentration support the predictions developed by Krugman that regions become more specialized and industries become more concentrated with economic integration. As for the answer to which variables determine geographical concentration, the analysis supports the the predictions of New Trade Theory which states that the firms tend to cluster in regions where there are economies of scale. The findings also support that economic integration with the EU has been a significant factor in determining the geographical concentration of industries.

Ekonomik faaliyetin bölgeler arasındaki dağılımı, sanayinin mekansal konumu, endüstriyel kümelenmeler ve bu kümelenmelerin nedenleri, ekonomik entegrasyonun mekansal yoğunlaşmaya etkileri konusunda yapılan araştırmalar kapsamında üzerinde önemle durulan konulardır. Bu kapsamda, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne aday ülke olarak entegrasyonunun, "Yeni Ekonomi Coğrafyası" (New Economic Geography) teorisi beklentileri doğrultusunda, ekonomik faaliyetlerin zaman içinde coğrafi alana yayılmasında görülen değişimlerin bir nedeni olması beklenebilir. Bu çalışmanın temel amacı, bugüne kadar Türkiye imalat sanayisinin endüstriyel kümelenmesiyle ilgili yapılmış olan çalışmaların bulgularına katkı sağlayacak şekilde, sanayinin bölgesel dağılımının ve bölgesel uzmanlaşmanın zaman içinde nasıl, ne yönde ve hangi unsurlara bağlı olarak değiştiğini, Türkiye'nin entegrasyon sürecinin etkilerini de gözönüne alarak incelemektir. Süreç, yani 1980-2001 dönemi, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile gümrük birliği anlaşmasını yaptığı ve Avrupa Birliği ile entegrasyonun yoğun olarak yaşandığı zaman dilimini içermektedir. İmalat sanayi kapsamında yer alan sektörler, ISIC Rev 2 kodları ile dört basamaklı olarak sınıflandırılmış ve NUTS 2 düzeyindeki bölgeler kapsamında 1980-2001 dönemi içinde uzmanlaşma ve yoğunlaşma Gini katsayıları ölçülmüştür. Coğrafi yoğunlaşmanın hangi nedenlere bağlı olarak gerçekleştiğini bulmak üzere sanayinin özellikleri ve coğrafi yoğunluk arasındaki sistematik ilişki, ekonometrik yöntemlerle test edilmiştir. Bağımlı değişkenin GINI yoğunluk indeksi, bağımsız ve kontrol değişkenlerinin diğer teorilerde tanımlanan sektörlerin özelliklerini belirleyen değişkenler olduğu bir regresyon denklemi tahminlenmiştir. Çalışmanın önemli bulgularından biri Türkiye'de imalat sanayinde bölgesel uzmanlaşma ve coğrafi yoğunlaşmanın ortalama değerinin yükselmiş oluşudur. Ortalama değerdeki artış, Krugman'ın öngörüsünü doğrulayıcı yöndedir. Açıklayıcı değişkenler arasında, sektör içinde yer alan firmaların istihdam bakımından ortalama büyüklüğünü ölçen değişken anlamlı ve beklenen yöndedir. Bulgular, firma ölçeğinin yüksek olduğu sektörlerin coğrafi yoğunluğunun yüksek olduğunu, yani aynı sektörde faaliyet gösteren büyük firmaların aynı bölgelerde yoğunlaşma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu sonuç Yeni Ticaret Teorisinin açıklamalarını doğrular niteliktedir. Bulgular ayrıca Avrupa Birliği ile olan ekonomik entegrasyon sürecinin sanayilerin coğrafi yoğunlaşmalarını belirlemede etkin olduğunu doğrulamaktadır.