Okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin gelişiminde bilişsel ve psikososyal etkenlerin rolü

Abstract

Problemin tanımı: Bu çalışmada, ilkokul birinci sınıf öğrencilerinde, okuma ve okuduğunu anlama becerisini kazanmada etkili olan bilişsel ve psikososyal değişkenlerin rolünün değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul iline bağlı, sosyoekonomik ve kültürel düzeyleri benzer 3 okul, 8 birinci sınıf ve bu okullarda öğrenim görmekte olan, öğretmen değerlendirmesine göre seçilmiş, okumada güçlük yaşayan 18 öğrenci ve onlarla aynı sınıfta öğrenim görmekte olan sınıf ortalaması düzeyinde okuyan 20 öğrenci, bu öğrencilerin velileri ve sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Cinsiyet, anne eğitimi, sosyoekonomik ve kültürel düzey okul öncesi eğitim alma süresi, eşlik eden psikiyatrik bozukluklar psikososyal değişkenleri sesbilgisel farkındalık, hızlı otomatik adlandırma becerileri ise bilişsel değişkenleri oluşturmaktadır. Yöntem: Araştırmada veri toplamak amacıyla, öğrenci ebeveynlerinden, “Sosyodemografik Bilgi Formu”, “6-18 Yaş Çocuk ve Ergenler İçin Davranış Değerlendirme Ölçeği”, “DSM-5 Dikkat Eksikliği ve AĢırı Hareketlilik Bozukluğu Değerlendirme Listesi”; sınıf öğretmenlerinden, “Öğrenme Bozukluğu Belirti Tarama Testi” ve “DSM-5 Dikkat Eksikliği ve Aşırı Hareketlilik Bozukluğu Değerlendirme Listesi” formlarını doldurmaları istenmiştir. Öğrencilere ise, “Erken Çocukluk Dönemi Fonolojik Duyarlılık Ölçeği”, “Hızlı Otomatik Adlandırma Testi‟‟, “Türkçe‟de Kelime Okuma Bilgisi Testi”, “Bir Metni Okuma ve Okunan Metni Anlama” testleri uygulanmıştır. Araştırmanın verileri, SPSS Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programı) 21.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, bağımsız örneklem T-testi, Ki-kare, korelasyon ve çoklu regresyon analizleri uygulanmıştır. Bulgular: Okumada güçlük yaşayan öğrenciler, okuma becerisi sınıf ortalamasında olan arkadaşları ile karşılaştırıldığında; anne ve babalarının anlamlı bir şekilde daha genç oldukları ve eğitim düzeylerinin daha düşük olduğu; okul öncesi eğitim sürelerinin daha az olduğu; daha fazla, dikkat, hareketlilik sorunları yaşadıkları; sosyal alanda daha yetersiz oldukları; davranışsal olarak dikkat sorunlarının yanısıra duygusal alandada zorluklarının olduğu ve ağır kognitif tempo yaşadıkları izlenmiştir. Hızlı otomatik adlandırma ve sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma becerilerini akıcılık, doğruluk ve anlama) %62.9, %70, %74 oranlarında açıkladığı görülmektedir. Sesbilgisel duyarlılığın yordayıcı etkisinin anlamlı olduğu görülmüştür. Sonuç: Sonuç olarak, araştırma, okuma becerilerinin kazanımında psikososyal değişkenlerin katkısının yanısıra öğrencilerin sesbilgisel duyarlılıklarının okul öncesi eğitim süreçlerinde geliştirilmesinin önemini vurgulamaktadır.

The statement of the problem: In this study, it is aimed to examine which cognitive and psychosocial factors have an effect and role on reading skills. The sample of this research consists of 3 schools with the identical socioeconomic level from Istanbul, 8 first-grade classes which were chosen according to the evaluation of the teachers, 18 students with reading deficiency and, from the same grade, 20 student without any deficiencies, parents of those students and 8 first grade teachers. The variables whose effects on reading skills were examined consist of phonological awareness, rapid automized naming (RAN), age, gender, socioeconomiccultural status, parental education level, maternal working situation, learning disorder, attention and hyperactivity problems, behavioral and psychopathological reasons and reading comprehension. Method: In order to collect data, ‟Sociodemographic Data Form‟, ‟Child Behavior Check List‟, ‟DSM-5 Attention- Deficit/Hyperactivity Disorder Scale‟ were requested from the parents and, ‟Learning Disorder Symptom Scale‟ and ‟DSM-5 AttentionDeficit/Hyperactivity Disorder Scale‟ were requested from the teachers. And ‟Early Childhood Phonological Awareness Test EÇDFDÖ)‟,‟ Rapid Automized Naming Test HOTĠT)‟, ‟Word Reading Test KEOT)‟, ‟Text Reading Test and Reading Comprehension Questions‟ were implemented on students. In this research, the statistical assessment, SPSS 21.0 packaged software was used to analyze the data. While analyzing the data, Independent Sample T-test, Chi-Square analysis, multiple linear regression analyze and correlation analyze were used. Results: It is seen that children with reading deficit have significantly younger parents, their parent’s academical level is lower and they spent less time in kindergarten than the average students in the control group. Also they have more attention and hyperactivity problems, they’re less capable in emotional skills and they have sluggish cognitivetempo disorders. According to results of the research, it is seen that RAN and phonological awareness predicts reading abilities (fluency, accuracy and comprehension) at the rate of %62.9, %70, %74. Conclusion: As a result, this research emphasizes the importance of phonological awareness of children during kindergarten and also the psychosocial factors in reading skills.