15-18 yaş arası ergenlerde beden imgesi ile sosyal anksiyete arasındaki ilişkide kişilik özelliklerinin aracı etkisinin incelenmesi

Abstract

Amaç: Kişilik özellikleri, sosyal anksiyete ve beden imgesi arasındaki ilişkiye odaklanan bu araştırmanın temel amacı; Türkiye’de yaşayan ve yaşları 15 ile 18 arasında değişen ergenlerin sahip oldukları kişilik özelliklerinin, beden imgesi algılarına ve sosyal anksiyete yaşama düzeylerine olan etkisinin incelenmesidir. Yöntem: Toplamda 300 katılımcının bulunduğu bu çalışmanın örneklemini 15-18 yaş arası ergenler oluşturmaktadır. Katılımcıların kişiliklerini değerlendirmek adına Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE), vücut algılarını değerlendirmek adına Vücut Algısı Ölçeği (VAÖ) ve sosyal kaygı düzeylerini belirlemek adına Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği (EİSKÖ) kullanılmıştır. Araştırma verilerinin değerlendirilmesi sürecinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanılmış ve araştırmanın temel hipotezlerinin sınanabilmesi adına doğrusal hiyerarşik regresyon analizi yapılmış, değişkenler arası biçimlendirici etki hipotezleri sınanmıştır. Bulgular: Araştırmanın temel hipotezlerin sınandığı ilk adımında yordayıcı değişken olarak beden imgesi, yordanan değişken olarak sosyal kaygı seçilmiş ve bu iki değişken arasındaki ilişkide Beş Faktör Kişilik Envanteri alt boyutlarının biçimlendirici etkilerine odaklanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; beden imgesinin sosyal kaygı üzerinde anlamlı bir yordayıcı etkiye sahip olduğu görülmüştür (F(1, 298)=5.753, p<.05). Bu ilişkiye biçimlendirici değişken olarak girilen sorumluluk değişkeninin ise tek başına yordayıcılık etkisinin anlamlı çıkmadığı görülmüştür (F(1,297)=1.053, p>.05). Uyumluluk (F(1,297)=21.872, p<.001), duygusal denge (F(1,297)=41.857, p<.001), dışa dönüklük (F(1,297)=30.920, p<.001) ve deneyime açıklık (F(1,297)=30.375, p<.001) değişkenlerinin ise tek başlarına yordayıcılık etkileri yüksek düzeyde anlamlı çıkmıştır. Her beş biçimlendirici değişkenin ayrı ayrı beden imgesi puanı ile birlikte sosyal kaygı toplam puanı üzerindeki ortak etkileri incelendiğinde yalnızca sorumluluğun biçimlendirici etkisi anlamlı çıkmıştır (F(1,296)= 7.582, p<.05). Sonuç: Sonuç olarak bu araştırmada kişilik özellikleri, sosyal kaygı ve beden imgesi arasında anlamlı düzeyde karşılıklı bir ilişki olduğu gözlenmiş; kişilik özelliklerinin, sosyal kaygı ve beden imgesi arasındaki ilişkide biçimlendirici bir etkisinin olabileceği yönünde veriler elde edilmiştir. Tüm bulgular değerlendirildiğinde ise kişilik özelliği değişkeninin bu iki faktör ile olan ilişkisine literatürde az yer verildiğinden, gelecek çalışmaların bu iki değişkenle olan ilişkisine odaklanması önerilmiştir.

Objective: Aim of this research which focuses on the relationship between body image, social anxiety and personal characteristics is measuring the effect of personality traits on the relationship between social anxiety and body image among the adolescents who lives in Turkey and aged between 15-18 years. Method: The study sample consisted of 300 adolescents. In order to evaluate personality structure of participants: Five Factor Personality Inventory, in order to evaluate body perspectives: Body Image Scale and to specify social anxiety levels: Social Anxiety Scale for Teenagers was used. Descriptive statistical methods were used in the evaluation of research data and linear hierarchical regression analysis was performed for the purpose of testing the hypothesis of current esearch. Hypotheses of formative effect between variables were tested. Results: In the first step of this study, body image and social anxiety were identified as the predictor variables and analysed on the mediator effects of the five factor personality inventory sub-dimensions between these two variables. Results indicated that; body image was found to have a significant predictive effect on social anxiety (F (1, 298) = 5.753, p <.05). On the other hand, it was observed that the predictor variable ‘Responsibility’ is not significant on this relationship just by itself (F (1,297) = 1.053, p> .05). The results were as follows: Compliance (F (1,297) = 21.872, p <.001), emotional balance (F (1,297) = 41.857, p <.001), outwardness (F (1,297) = 30.920, p < F (1,297) = 30.375, p <.001), the predictive effects of the variables were found to be significant at p<.001 level. When examining the common effects on the social anxiety total score of each of the five mediator variables together with the individual body image score, only the mediator effect of responsibility was significant (F (1,296) = 7.582, p <.05). Conclusion As a result of this study, it is observed that there is a mutual relation between personality traits, social anxiety and the body image at some relevant degree. Moreover, results demonstrated that there might be mediator effects of the personality structure on the relationship between social anxiety and body image. When the evaluation of every discovery has been made, since there are few mentions of the relation of personality trait variable with these two factors in literature, it is suggested that future studies should focus on the relation of these two variables.