Covid-19 tanısı almış ve almamış bireylerde salgına yönelik inançlar, baş etme stratejileri ve psikopatoloji arasındaki iliski: boylamsal bir çalışma

Abstract

Bu proje Covid-19 tanısı almış ve almamış bireyler psikolojik değişkenlere etki eden faktörlerin belirlenerek zaman içerisindeki değişiminin incelenmesini hedeflemiştir. Projenin temel amaçları Koruyucu sağlık davranışlarının uygulanmasına etki eden faktörlerin belirlenmesi ve zaman içerisindeki değişiminin incelenmesi (i), evlilik uyumu ve ebeveynlik ile ilgili zorlukların Covid-19 tanısı alan ve almayan bireylere özgü belirlenmesi (ii), sağlık bilişleri, sağlık kaygısı, obsesif kompulsif belirtiler ve baş etme yolları ile depresyon, anksiyete ve stres düzeyini yordamadaki rolünün belirlenerek zaman içerisindeki değişiminin hem Covid-19 tanısı almış, hem de Covid-19 tanısı almamış bireyler için ortaya konması (iii) çerçevesinde belirlenmiştir. Araştırmanın ilk aşaması Türkiye’den 372 Covid-19 tanısı almış ve 375 Covid19 tanısı almamış birey ile toplam 747 kişiden, ikinci aşaması ise 264 Covid-19 tanısı almış ve 251 Covid-19 tanısı almamış toplam 515 kişiden oluşmuştur. Ayrıca, 19 Covid-19 tanısı almış, 20 Covid-19 tanısı almamış 39 kişiden oluşan bir örneklem ile de nitel çalışma yürütülmüştür. Çalışmanın bulgularına göre, koruyucu sağlık davranışlarının (maske takmak, el hijyeni, sosyal mesafe korumak) Covid-19’dan koruyuculuğuna ilişkin etkinlik inancının tanı durumundan bağımsız olarak zaman içerisinde arttığı ve cinsiyet ile yaşın uyum düzeyinde önemli bir rolü olduğu (i), Covid-19 tanısı alan ve almayan bireylerin deneyimleri ebeveynlik zorlukların her iki zaman diliminde de benzer olduğu ancak zaman içerisinde arttığı ve yaşanan zorluk sayısıyla evlilik uyumunun negatif ilişkili olduğu (ii), kadercilik ve doğa üstü güçlere inanış/batıl inançlar baş etme stratejilerinin zaman içerisinde Covid-19 tanısı almış bireylerde azalırken, Covid-19 tanısı almamış bireylerde arttığı (iii), depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin zaman içerisinde Covid-19 tanısı almış bireyler için azalırken, Covid-19 tanısı almamış bireyler için aynı kaldığı (iv) ve depresyon, anksiyete, stres düzeylerini yordamada Covid-19 tanısı almış ve almamış bireylerde farklı bilişlerin yordayıcı olduğu (v) bulunmuştur.

This study aims to examine the factors affecting the psychological variables among Covid-19 patients and inpatients over time. The main purposes of this study are; (i) determining the factors related to preventive health behaviors and their changes over time, (ii) understanding cross-sectional and longitudinal level of dyadic satisfaction and parental difficulties among Covid-19 patients and inpatients, (iii) investigating the predictive role of Covid-19 cognitions, health anxiety, obsessive-compulsive symptoms, and coping strategies on depression, anxiety, and stress among Covid-19 infected and non-infected over time. The first wave of the study consisted of 372 Covid-19 infected and 375 non-infected, totally 747 people, the second wave of the study consisted of 264 Covid-19 infected and 251 non-infected totally 515 people from all around Turkey. In addition, in-depth-interviews were also conducted with 19 Covid-19 patients and 20 Covid-19 inpatients. The results of the study demonstrated that the belief about the efficacy of the preventive health behaviors of Covid-19 (wearing mask, hand hygiene, keeping social distance) increase over time for both Covid-19 infected and non-infected and people who have at least one chronic illness demonstated more preventive behavior (i), experience in parenting difficulties similarity among Covid-19 infected and noninfected, also increases the frequencies of parenting difficulties over time with its positive relationship with dyadic adjustment (ii), seeking refuge in fate and seeking refuge in supernatural forces increase over time among Covid-19 non-infected people, while decreased among Covid-19 infected people, (iii) the level of depression, anxiety and stress decreased among Covid-19 infected people over time, in contrast keeping the same level among Covid-19 non-infected people (iv), different types of health cognition as a determinant of predicting depression, anxiety, and stress among Covid-19 infected and non-infected people.