Tarihsel süreçten günümüze kahve mekânlarının iç mekân tasarımlarının incelenmesi

Abstract

Mekân; her anlamı ve bütünüyle bir insanoğlu eseridir. Geçmişten günümüze insanlar barınma fonksiyonundan başlayarak eğitim, sosyalleşme gibi farklı ihtiyaçları doğrultusunda mekânlara ihtiyaç duymaktadır. Tarihsel süreçte etkileşim, iletişim ve sosyalleşmeyi sağlayan kahve mekânları, gündelik yaşamı biçimlendiren önemli unsurlar olmuşlardır. Modern yaşamda, kahve mekânları oluşturdukları sosyalleşme imkânından dolayı etkin toplumsallaşma alanları olarak öne çıkmaktadır. Oldenburg’un “üçüncü yer” kavramı ile vurguladığı sosyalleşme olgusu kahvenin mekânla ve yerle kurduğu ilişkiyi farklı ölçeklerde tanımlamaktadır. Kahve mekânları hem geçmişte hem de günümüzde sadece kahve içilen alanlar olarak değil, günümüz teknolojilerinin sağladığı olanaklarla farklı işlevlere ev sahipliği yapmıştır. Kahvenin hazırlanma, üretim ve pişirme ritüellerinin gelişimi ve değişimi kahve mekânlarının tasarımını ve mekânsal karakterini etkilemiştir. Bu bağlamda süreçler 1. dalga, 2. dalga ve 3. dalga olarak isimlendirilmiş, günümüzde söz konusu tanımlar kahveyi ve kahve mekânlarını da tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu çalışmada; tarihsel süreçten günümüze kahve mekânlarının değişen ve gelişen tasarım anlayışı ve mekân algısı araştırılmış, 2. Dalga ve 3. dalga kahve mekânlarının tasarım konseptleri, mekânsal atmosfer/ambiyans özellikleri incelenmiş ve seçilen 3. dalga kahve mekânlarının mekânsal karakteri detaylandırılmıştır. Dalga kahve mekânları malzeme, renk, aydınlatma bakımından farklılıklar gösterirken incelenen mekânlar birbirinden bağımsız kimliklere sahip mekânlardır. Beş bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde araştırma kapsamı ve yöntem tanımlanmıştır. İkinci bölümde, mekânın tanımı, algısı ve ambiyans özellikleri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, kahve, kahvehane tarihi, 2. dalga ve 3. Dalga kavramları, kahve ve kahve mekânlarının özellikleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde alan çalışması olarak belirlenen 3. dalga kahve mekânlarında mekân ambiyansını tanımlayan özellikler, yerinde gözlem ve görsel materyaller incelenerek oluşturulan matrisler ile analiz edilmiştir. Beşinci bölümde kullanıcı deneyimleri doğrultusunda kullanıcı açısından mekânın algısı ve anlamına dair veriler elde edilmiş, kullanıcılardan alınan cevaplar değerlendirilmiştir.

Space is a human work in every sense and its entirety. From past to present, starting from the shelter function, people need spaces in line with their different needs, such as education and socialization. In the historical process, coffee places, which provide interaction, communication, and socialization, have been essential elements that shape daily life. In modern life, coffee places stand out as effective socialization areas due to the socialization opportunity they create. The socialization phenomenon, which Oldenburg emphasized with the concept of "third place", defines the relationship of coffee with space and place at different scales. Coffee places were not seen as places where only coffee was consumed both in the past and today, and today they host different functions with the opportunities provided by today's technologies. The development and change of coffee preparation, production, and cooking rituals have affected coffee spaces' design and spatial character. In this context, the processes were named as the first, second and third wave, and today these definitions are used to define coffee and coffee places. The study investigates the changing and developing design understanding and spatial perception of coffee places from the historical process to the present. The design concepts and spatial atmosphere/ambiance features of the 2nd wave and 3rd wave coffee places are examined, and the spatial characters of the selected 3rd wave coffee places are detailed. While the wave coffee places differ in terms of materials, colors, and lighting, the examined spaces have independent identities. The research scope and method are defined in the first chapter of the study, which consists of five chapters. In the second chapter, the definition, perception, and ambiance features of the space are explained. In the third chapter, the history of coffee and coffeehouse, the concepts of 2nd wave and 3rd wave, and characteristics of coffee and coffee places are examined. In the fourth chapter, the features that define the space's ambiance in the 3rd wave coffee places, which are determined as a field study, are analyzed with the matrices created by examining the on-site observation and visual materials. Finally, in the fifth chapter, data on the perception and meaning of the space from the user's point of view were obtained in line with the user experiences, and the answers of the users were evaluated.