Ekspresyonizmin Türk Resmine etkisi

Abstract

Avrupa’da 19. yüzyıldan itibaren bilim ve sanat alanındaki ilerlemeler, doğal olarak resim sanatı alanına da yansımıştır. Sadece resim sanatında değil, edebiyat ve müzik gibi diğer alanları da etkilemiş, paralel bir gelişme kaydedilmiştir. Fotoğraf makinasının bulunmasıyla sanat tarihinde yeni bir dönemin başladığını söylemeliyiz. Ancak bunun dışındaki teknolojik gelişmelere de duyarlı olan sanat alanı, kendi zamanının teknolojisini kullanmıştır. Bu gelişmeler, resim sanatının katı kurallarının yıkılmasıyla sonuçlanmıştır. En belirgin ve özgün örneği, öncelikle, ekspresyonizmle ortaya çıkmıştır. Bu tez konusunda ekspresyonizmin kökeni, tarihsel gelişimi ve Türk resim sanatına olan etkisi incelenmiştir. Alışagelmiş kurallara başkaldırı niteliği taşıyan bu anlayış, yeni biçim ve formların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ekspresyonizmin amacı, dış dünyayla ilişkideki kişinin algıladıkları ve bunu dışarıya pentür yolu ve benzer ifadelerle ortaya koymasıdır. Duygusal ve ruhsal düzeyde yansımaların yaratılmasıdır. Renklerin yoğun ve çiğ kullanılması, konuların soyutlanması ve biçimlerin değişmesi temel özelliklerdir. Ekspresyonizm, öncelikle Almanya ve sonrasında Fransa’da ortaya çıkan bir akımdır. Akım, sadece teknik farklılıklar değil yanı sıra felsefi mesajlar ve ressamların iç dünyasının bir yansıması olarak da karşımıza çıkmaktadır. Almanya ve Fransa’daki ekspresyonizm birbirinden farklıdır. Alman ekspresyonizmi, daha yoğun psikolojik kaygı ve mesajlar içerirken, Fransız ekspresyonizmi, sadece estetik kaygıları ön planda tutmaktadır. Ekspresyonizm, Avrupa resim sanatı ve diğer sanat dallarını da etkilemiştir. Mesela müzik alanında da ekspresif özelliklerin yansıtıldığı bir süreç yaşanmıştır. Türk resim sanatı ekspresyonizmden ne kadar etkilenmiştir? 19. Yüzyıl sonundan günümüze kadar olan süreçte hangi sanatçılar ne gibi etkilerle resimlerini gerçekleştirmiştir? Osmanlı İmparatorluğu döneminde, 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi’nin kurulmasıyla birlikte, Batı sanatının etkileri de kaçınılmaz bir şekilde yansımış ve resim sanatında gelişmelere yol açmıştır. Cumhuriyetin ilanından hemen önce ve sonra Avrupa’ya eğitim almaları için gönderilen öğrenciler, öncelikle empresyonizm ve sonrasında kübist-konstrüktivist anlayışlı işlerle birlikte, dışavurumcu akımın etkilerini Türk resim sanatı içerisinde yansıtmışlardır. Türk resim tarihine bakıldığında pek çok sanatçının çalışmalarında dışavurumcu anlatım özelliklerine rastlanabilmektedir. Bu tezin son bölümünde ise ekspresyonizmin Türk resim sanatına dolaylı ve direkt olarak etkisi, Cumhuriyetin kurulması ile beraber Avrupa’ya sanat eğitimine gönderilen ressamların Fransa’da, Almanya’da edindikleri bilgi ve birikimlerini kimi zaman bireysel, kimi zaman grup olarak ortaya koymuşlardır. Ancak Osmanlı’da resim sanatı ve Cumhuriyet döneminde resim sanatı aşamalı olarak ele alınmıştır. Kuşaklar ve resim akımları tek tek incelenmiştir. Osmanlı’daki resim anlayışı Cumhuriyetle birlikte isim değiştirilmesi genç Türkiye Cumhuriyetinin sosyal ve kültürel politikaları sonucu batıya olan yüz dönüş nedeniyle bu kültürel akımların ele alınması, yeni toplumda benimsenmesi irdelenmiştir. Yeni sanat akımlarının Avrupa’da öğretilmesi amacıyla; Fransa ve Almanya’ya öğrencilerin gönderilmesi, bu öğrencilerin de o dönemde Avrupa’da etkili olan dışavurumcu resim sanatıyla tanışmaları bunu Türkiye’ye taşımalarına neden olmuştur. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, Cumhuriyetle birlikte isim değiştirilmesi genç Türkiye Cumhuriyetinin sosyal ve kültürel politikaları sonucu batıya olan yüz dönüş nedeniyle bu kültürel akımların ele alınması, yeni toplumda benimsenmesi irdelenmiştir. Yeni sanat akımlarının Avrupa’da öğretilmesi amacıyla; Fransa ve Almanya’ya öğrencilerin gönderilmesi, bu öğrencilerin de o dönemde Avrupa’da etkili olan dışavurumcu resim sanatıyla tanışmaları bunu Türkiye’ye taşımalarına neden olmuştur. 1923 tarihinde kurulan Cumhuriyet’ten günümüze kadar dışavurumcu Türk resminin etkileri, ressamları incelenmiştir. Öncü dışavurumcu Türk ressamlarının yanı sıra günümüz dışavurumcu Türk ressamları da incelenmiş ve eserlerinden örnekler bu teze konulmuştur.

Advances in science and the arts in Europe since the 19th century have naturally been reflected in the field of painting art. It has influenced not only painting but also other areas such as literature and music and a parallel development occurred. One cannot say that a new era began with the invention of photographic apparatus. However, this field of art which is also susceptible to technological developments other than these kinds has taken advantage of the technology of its time. These developments have resulted in the destruction of the strict rules of painting. The most specific and unique example of painting has primarily emerged upon expressionism. In this thesis topic; the genesis of expressionism, its historical development and its influence on Turkish Painting Art were examined. Having the characteristics of revolt against conventional rules, this understanding has led to the emergence of the new shapes and forms. The purpose of Expressionism is to depict the things person perceived in relationship with the outside world and put them forward by the way of paintings and similar expressions. This is the creation of reflections at an emotional and spiritual level. Intense use of fawn colours, isolation and format changes of the issues are its basic characteristics. Expressionism is art movement primarily originating in Germany and then emerging in France. Besides its technical differences and philosophical messages, this movement also confront us as a reflection of the inner world of the artists. Expressionism in Germany and France are different from each other. While German expressionism includes more intensive psychological concerns and messages, French expressionism just keeps the aesthetic concerns at the forefront. Expressionism has affected European painting art as well as other art forms. For example, in the field of music, a process where expressive features are reflected has been experienced. How much was Turkish painting art influenced by expressionism? During the process from the end of 19th century to the present, which artists and with what response made pictures ? During the Ottoman Empire era and upon the establishment of the School of Fine Arts (Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi) in 1883, also the effects of Western art were inevitably reflected, and this has led to developments in painting art. The students who were sent to Europe in order to receive education immediately before and after the proclamation of the Republic have reflected the effects of expressionist movement into Turkish painting art; mainly through impressionism, and then with the works having cubist-constructivist understanding. When we look to the history of Turkish painting, we can find features of expressionist narrative in the works of so many artists. Also, in the last part of this thesis, direct and indirect effects of expressionism on Turkish painting art have been analyzed. Following the establishment of the Republic the artists who were sent to Europe for art education, sometimes individually and sometimes as a group, demonstrated their knowledge and experience they acquired in France or Germany. However, painting art in Ottoman Empire and painting in Republican period were incrementally considered. Generations and painting movements were investigated individually. Sense of painting in Ottoman Empire, Ottoman Painters Society, altering name together with the Republic, handling of those cultural movements due to Westernising tendency as a result of social and cultural policy of young Republic of Turkey and their adaptation in this new society were discussed. Sending students to France and Germany with the aim of introducing new art movements in Europe also caused those student to get familiar with expressionist painting art which was effective in Europe at that time and move it to Turkey. From the Republic founded in 1923 to the present, the effects of expressive Turkish painting and its artists were analyzed. Pioneer expressionist Turkish artists as well as contemporary ones were examined and examples of their works were cited in this thesis.