Anadolu’da konut ve Türk evi oluşumu süreci ve Edincik evleri örneği

Abstract

Temel işlevi insanları çevresel etmenlerden korumak olan ve yaşamsal faaliyetlerin sürdürüldüğü konutlar; toplumun sosyo-kültürel dokusunu en iyi şekilde yansıtan fiziksel mekânlardır. Teknolojinin hızla gelişimi ve halkın ekonomik durumunun iyileşmesi toplumun yaşam döngüsünü değiştirmiştir. Bu değişim, dünyanın farklı yerlerinde farklı medeniyetler tarafından geliştirilmiş konut yapılarında da değişime yol açmıştır. Bu bağlamda, Türkiye’nin kültür mirası listesinde ön sıralarda yer alan “Geleneksel Türk Evi”, Anadolu’nun yüzyıllar boyunca oluşturduğu geleneksel konut yapıları olarak karşımıza çıkmaktadır. Anadolu’ya özgü önemli kültürel miras örneklerinden biri olan “Geleneksel Türk Evleri”, bazı bölgelerde hak ettiği değeri görmektedir. Yapıların büyük kısmı ise son dönemlerde ilgisizlik ve modernizme yaklaşma çabaları sonucu yok olmaktadır. Bu çerçevede, günümüzde “Edincik Evleri” de henüz tam anlamıyla keşfedilmemiş “Geleneksel Türk Evi” örnekleri arasında yer almaktadır. Bu çalışma doğrultusunda; Anadolu mimarisindeki Türk evlerinin tarihsel süreçleri, plan tipleri, cephe özellikleri ve iç mekân kurguları ile Türkiye’deki geleneksel konut mimarisini yansıtan, ancak tam anlamıyla korunamamış “Edincik Türk Evleri” incelenmiştir. Geleneksel tarihi dokunun tanımı, tarihi dokunun turizm vb. alanlardaki önemi, Edincik’teki mevcut tarihi dokunun durumu ve bu yapıları korumak için gereken önlemler ele alınmıştır. Sonuç olarak; bölge halkının günümüz teknolojik gelişmeleri doğrultusunda modern mekânlarda yaşama isteği, ekonomik kaygıları gibi sebepler ile sınırlı sayıdaki geleneksel Türk evinin, bakımlarının ve restorasyon çalışmalarının yapıldığı, birçoğunun ise bakımsızlıktan yıkılmaya yüz tuttuğu tespit edilmiştir.

The residences, whose main function is to protect people from environmental factors, are the physical spaces that best reflect the socio-culturel texture of the society. The rapid development of technology and the improvement of the economic situation of the people have changed the life cycle of society. This change has also led to changes in housing structures developed by different civilizations in different parts of the world. In this context, “The Traditional Turkish House”, which is at the forefront of Turkey’s cultural heritage list, appears as traditional housing structures created by Anatolia for centuries. “Traditional Turkish Houses”, which are one of the important examples of cultural heritage unique to Anatolia, see the value they deserve in same regions. Most of the buildings have been destroyed in recent years as a result of indifference and efforts to approach modernism. In this context, today’s Edincik houses that have not been fully discovered yet. In line with this study, the historical processes of the Turkish houses in Anatolian architecture, plan types, facade features and interior setups and traditional houses reflecting the traditional house architecture in Turkey Edincik Houses but not fully preserved, were examined. The definition of the traditional historical texture, the importance of the historical texture in tourism and similar areas, the current situation of the historical texture in Edincik, and the necessary measures to protect these structures are discussed. As a result, it has been determined that the reasons such as the desire of the people of the region to live in modern spaces in line with today’s technological developments, economic concerns, and the maintenance and restoration works of a limited number of traditional Turkish houses, most of them are due to disrepair.