An evaluation model based on sustainable development for the Istanbul shopping center market

Abstract

Istanbul shopping center market is currently facing considerable internal and external socioeconomic challenges. After the recent shopping center investment rush, problems (not only in the commercial sphere, but also in social and environmental spheres) have become more visible. In this study, an evaluative multi factor model for the Istanbul market that is based on the principles of “sustainable development” has been put forward. After the identification of the three major pillars (i.e. Commercial, Social and Environmental Pillars), what they mean for the shopping center business and their industry-related sub-factors (three for each pillar, nine in total) through literature review, valuable primary data has been gathered from two sources. First source is the face-to-face surveys based on the analytical hierarchy process model (AHP) conducted with the top decision-makers of twenty-one out of twenty-five members of the Council of Shopping Centers – Turkey (AYD) which have at least one self-developed Istanbul shopping center. The pre-determined pillars and subfactors have been offered to AYD participants for pair-wise comparison and they strongly prioritized the Commercial Pillar (with 58.1%) above Social and Environmental Pillars. In the light of this outcome, a second primary research layer in the form of an expert panel to re-think the commercial stance of AYD participants is conducted. Accordingly, structured face-to-face interviews that contained two open-ended questions are realized with three sustainability experts. Their insights are in line with the findings of the literature review. This has led to assigning ethical protection to the Social and Environmental Pillars of the model against the risks created by the commercial practices.

Günümüzde İstanbul alışveriş merkezi piyasası çok ciddi iç ve dış sosyoekonomik güçlükler ile karşı karşıyadır. Yakın geçmişte yaşanan alışveriş merkezi yatırımı akınının ardından, sadece ticaret katmanıyla kısıtlı kalmayacak şekilde, sosyal ve çevresel katmanlarda da sorunlar daha görünür hale gelmiştir. Bu çalışmada, İstanbul piyasası için “sürdürülebilir kalkınma” prensiplerine dayanan bir çoklu faktör değerlendirme modeli ortaya koyulmaktadır. Üç ana sacayağının (Ticari, Sosyal ve Çevresel Sacayakları) tespitinin, bunların alışveriş merkezi sektörü için ne anlama geldiklerinin ve sektör özelindeki alt başlıklarının (her bir sacayağı için üçer adet olmak üzere toplamda dokuz adet) literatür taraması vasıtasıyla belirlenmesinin akabinde, iki farklı kaynaktan değerli birincil veriler elde edilmiştir. İlk kaynaktan gelen veriler, analitik hiyerarşi prosesi modeliyle (AHP) kurgulanan anketlerin yüz yüze görüşme metoduyla Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) üyesi olan ve uhdelerinde en az bir adet kendi geliştirdikleri, İstanbul’da yer alan alışveriş merkezi bulunan şirketlerin üst düzey yöneticilerine uygulanmasıyla elde edilmiştir. Bu tanıma uyan yirmi beş şirketin yirmi biri ile bu süreç tamamlanmıştır. Önceden belirlenmiş sacayakları ve alt başlıklar, AYD katılımcılarına işbu ikili karşılaştırma yaklaşımı ile sunulmuş ve katılımcıların güçlü bir şekilde (%58,1 oranında) Ticari Sacayağını, Sosyal ve Çevresel Sacayaklarına karşı önceledikleri görülmüştür. Bu sonucun ışığında, AYD katılımcılarının baskın ticari duruşunu tekrar irdeleyebilmek için ek bir birincil araştırma daha kurgulanmıştır. Bu sefer bir uzman paneli oluşturulmuştur. Panel katılımcısı üç sürdürülebilirlik uzmanına, yüz yüze yapılandırılmış mülakat yöntemi ile iki açık uçlu soru yöneltilmiştir. Uzmanların yapıcı yorumlarının, en baştaki literatür taramasının sonuçları ile aynı düzlemde ilerlediği tespit edilmiştir. Bunun sonucunda, ticari uygulamaların yarattığı risklere karşı, geliştirilen modelde yer alan Sosyal ve Çevresel Sacayaklarına bir etik koruma tanımlanması yoluna gidilmiştir.