Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze Şanlıurfa yöresi kadın giyimi

Abstract

Giyinmek insanlık tarihinde ilkel çağların varlığından bu yana temel ihtiyaçların başında gelmektedir. Bu ihtiyaçları oluşturan korunma, din ve etnik kültür gibi olgular zamanla form değiştirmiş güzel görünmek, bulunduğu toplulukların kodlarını barındırmak, sosyal statü, inanç gibi insanların maddi ve manevi duygularını barındıran duygularına tercüman olmuştur. İnsan topluluklarının temel ihtiyaçları ve kültürlerini yaşamlarına dahil ettikleri kıyafetlerle kimlik oluşturma duyguları Urfa kadınlarının kıyafetlerinde de etkili olmuştur. Onların ev içindeki veya ev dışındaki giyim-kuşamları, giysileri, takmış oldukları süs ve değerli takıları varlıklı, soylu veya yoksul olmalarının bir göstergesi olmuştur. Bu kıyafetler hangi topluluktan olduklarını, dinlerinin ne olduğunu, hangi dili konuştukları, evli veya bekar olduklarına dair bilgilerin yazılmayan fakat giydiklerinde anlaşılır kodları olmuştur. Osmanlı imparatorluğu döneminde yörede yaşayan toplulukları zengin kültürü barındıran kıyafetlerden tanımak mümkün olsa da; Genç Cumhuriyet Dönemi kadınlarında Avrupa tarzı giyimin tercih edilmesi sebebi ile bu çeşitlilik yerini birbirine yakın ve benzer giyim tarzlarına bırakmıştır. Batıda başlayan değişim ve sanayi devrimi ile kadınlarında iş hayatına dahil olması ve savaşların meydana getirdiği giyim kültürünün rahat, tek tip ve seri üretim kıyafet tercihlerine sebep olmuştur. Bu giyim tarzının kabul görmesi bazı topluluklarda doğal akışa bağlı olarak gelişmiş olsa da, geleneklerine bağlı olan topluluklarda süreç daha geç ve kabulü zor olmuştur. Urfa halk kültüründe bunu açık bir şekilde görmek mümkündür. Gelenek ve göreneklerine bağlı olan yöre halkının bu yeniliklere alışması zaman almıştır. Kültürün devamı kısmen de olsa günümüzde hala yerini korumakta ve geleneksel kıyafetlere olan ilgi, kırsalda devam etmektedir. Merkezde ise geleneksel giyim kültürü, düğün ve önemli merasimlerde, modernize edilmiş geleneksel kumaşlardan hazırlanmış yeni tasarım kıyafetlerle karşımıza çıkmaktadır.

Dressing has been one of the basic needs since the existence of primitive ages in human history. Facts such as protection, religion and ethnic culture, which constitute these needs, have changed form over time, and have translated into people's feelings of material and spiritual feelings such as looking beautiful, hosting the codes of the communities, social status and belief. Their sense of identity formation with the clothes in which they incorporate their cultures into their lives have also been influential in the clothes of Urfa women. Their attire, clothes, ornaments and precious jewels inside or outside the home have been an indication of their wealth, nobleness or poverty. These clothes were unwritten but comprehensible codes of information about which community they were from, what their religion was, what language they spoke, whether they were married or single. recognize the communities living in the region during the Ottoman Empire period from the clothes that contain rich culture; Due to the preference of European style clothing among the women of the Young Republic Period, this diversity has left its place to close and similar clothing styles. With the change and industrial revolution that started in the west, women's inclusion in business life and the clothing culture created by the wars caused the preferences of more comfortable, uniform and mass-produced clothing. Although the acceptance of this style of clothing developed depending on the natural flow in some communities, difficult to accept in communities that adhere to their traditions. It is possible to see this clearly in the folk culture of Urfa. It took time for the local people, who are loyal to their traditions and customs, to get used to these innovations. The continuation of the culture still preserves its place, albeit partially, and the interest in traditional clothes continues in the countryside. In the center, traditional clothing culture appears in weddings and important ceremonies, with new design clothes made from modernized traditional fabrics.