Özgün baskıresimde toksik olmayan malzeme ile tekniklere ilişkin yeni yaklaşımlar

Abstract

Bu tez çalışmasında baskıresim sanatı, insanın taş üzerine ilk kazımaları ve mağara resimlerinden günümüze kadar olan süreç kapsamında ele alınmıştır. Bu süreç dahilinde olan sağlık açısından güvenli baskıresim tekniklerine odaklanılmıştır. Araştırma ve literatür tarama sürecinde daha güvenli/toksik olmayan baskıresim teknikleri üzerine ülkemizde fazla kaynak rastlanmamış, bulunan kaynakların da yakın zamanda yazıldığı görülmüştür. Bu nedenle Kuzey Avrupa, Kanada ve Amerika gibi ülkelerde daha sağlıklı baskıresim teknikleri üzerine çalışmalarını sürdüren sanatçıların kaynakları incelenmiştir. Dünya genelinde yapılan araştırmalara göre geleneksel baskıresim tekniklerinde kullanılan asitler, solventler, petrol bazlı zeminler, toksik solvent ve ağır metal içerikli pigment mürekkepler, reçineler ve çok daha fazlasının sağlığımıza ve doğamıza ciddi zararlarının olduğu kanıtlanmıştır. Bu sağlık sorunları arasında ciddi solunum sorunları, sarhoşluk, bulantı, baş ağrısı, göz problemleri, cilt yanıkları, körlük hatta kanser riski ve ölümle sonuçlanabileceği bilinmektedir. Ülkemizde de birçok baskıresim sanatçısı yıllarca zehirli malzemelerle çalışmalarını sürdürmüş ve toksik maddelerin neden olduğu çeşitli sağlık sorunlarıyla yüzleşmiştir. Geleneksel baskıresim tekniklerinde kullanılan çeşitli toksik maddeler yerine alternatif olabilecek sebze temizleme solüsyonu (Vegetable Cleaning Agent, VCA), sirke, Marsilya sabunu, bitkisel yağ, soya sosu, akrilik mürekkep ve zeminler gibi daha sağlıklı ve tamamıyla toksik olmayan malzemelerin kullanımı zehirsiz bir çalışma ortamı yaratmaktadır. Araştırmalar doğrultusunda ülkemizde de toksik olmayan baskıresim çalışmaları başladığı görülmüştür. Çoğu üniversite atölyelerinde halen akademisyenler tarafından toksik malzemelerle geleneksel teknikler uygulatılmaktadır. Dünyada pandemik hastalığın olduğu ve son yıllarda sürdürülebilirlik üzerine yoğunlaşıldığı şu dönemlerde birçok sanatçı/sanatçı adayı daha çok geleneksel tekniklerin uygulandığı ülkemizdeki donanımlı atölyelerden uzak kalmıştır. Bu noktada, pahalı atölye donanımlarına gerek duymadan, toksik olmayan malzemelerle, kendi imkanları doğrultusunda denemeler yapılmıştır. Bu noktada sanatçı/sanatçı adayları pahalı atölye donanımlarına gerek duymadan, toksik olmayan malzemelerle, kendi imkanları doğrultusunda denemeler yapmışlardır. Ülkemizde malzeme açısından eksikler olması sebebiyle sanatçılar alternatif malzeme kullanımına yönelmişlerdir. Bu araştırmada sanatçıların ev ortamlarında nasıl daha güvenli teknikler uygulayabilecekleri sorularına odaklanılmıştır. Ülkemizde çok genç olan toksik olmayan özgün baskıresim teknikleri incelenerek hem literatüre hem de sanatçıların malzeme olarak kullanmalarına katkıda bulunmak, bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır.

In this thesis, the art of printmaking is discussed within the scope of the process from the first engravings of humanity on stone and cave paintings to the present day. In this process, the focus is on health-safe printmaking techniques. During the research and literature review process, there were not many sources in our country on safer/nontoxic printmaking techniques, and it was seen that the found sources were written recently. For this reason, the sources of artists who continue to work on healthier printmaking techniques in countries such as Northern Europe, Canada and America have been examined. According to studies conducted around the world, it has been proven that acids, solvents, petroleum-based floors, toxic solvents and heavy metal-containing pigment inks, resins and much more, used in traditional printmaking techniques, have serious harms to our health and nature. It is known that these health problems can result in serious respiratory problems, drunkenness, nausea, headache, eye problems, skin burns, blindness, even cancer risk and death. Many printmaking artists in our country have continued to work with toxic materials for years and have faced various health problems caused by toxic substances. The use of healthier and completely non-toxic materials such as vegetable cleaning solution (Vegetable Cleaning Agent, VCA), vinegar, Marseille soap, vegetable oil, soy sauce, acrylic ink and floors, which can be alternatives to various toxic substances used in traditional printmaking techniques, creates a non-toxic working environment. In line with the researches, it has been seen that non-toxic printmaking studies have started in our country as well. Traditional techniques with toxic materials are still being applied by academicians in most university workshops. In these times when there is a pandemic disease in the world and there has been a focus on sustainability in recent years, many artist/artist candidates have stayed away from well-equipped workshops in our country where traditional techniques are applied. At this point, experiments were made with non-toxic materials, without the need for expensive workshop equipment, in line with their own means. At this point, artist/artist candidates have made experiments with non-toxic materials in line with their own means, without the need for expensive workshop equipment. Due to the lack of materials in our country, artists have tended to use alternative materials. This research focuses on the questions of how artists can apply safer techniques in their home environment. The main purpose of this study is to contribute to both the literature and the use of artists as materials by examining the non-toxic printmaking techniques, which are very young in our country.