Muhalefetsiz toplum üstüne düşünceler ya da muhalefetin boğduğu muhalefet

Siyasal muhalefet toplumsal muhalefetten doğar. Tarih boyunca bu gerçek değişmemiştir. Toplumdaki direnişin örgütlenmesi siyaseti meydana getirir. Siyaset sınıfsaldır. Toplum direnişinin sınıf boyutunu idrak edip onu örgütleyen siyaset tarihsel düzeyde güçlüdür. Son yılların büyük problemi siyaset-sınıf ilişkisinin soyutlanmasıdır, böyle bir ilişkiden kaçınılması, böyle bir beraberliğin yok sayılmasıdır.