Yüzey çizgi-desen özelliklerinin sanal gerçeklik ortamında mekansal algıya etkisi

Abstract

Tarih boyunca insanlar hayatlarını devam ettirebilmek amacıyla bir kabuğa ihtiyaç duymuştur; bu kabuğu “mekân” olarak tanımlamaktayız. Mekân kişiler için; dış etkenlerden koruyan, ona mahremiyet ve aidiyet sağlayan bir kavram olarak literatürde bulunmaktadır. Mekân, insan ile özdeşleşen bir kavramdır. Öznesi olan insan ile anlamlanır ve öznel bir şekilde yorumlanır. Bu yorumlamalar kişinin öznel beğenileri, duyguları, istekleri, tercihleri ve algısal durumlarına bağlı olarak değişmektedir. Mekanının bütüncül algılanabilmesi için birçok parametre bulunmaktadır. Genel olarak mekân duyularla algılanmaktadır. En güçlü algılama unsuru ise görsel algılamadır. Bu nedenle beynin görme algısı ile ilgili olan kısmı diğer duyularımıza ayrılan kısımlardan çok daha geniştir. Çalışma kapsamında da görsel algı ve görsel algıyı etkileyen unsurların üzerinde durulmakta, deney çalışması görsel algı kapsamında yürütülmektedir. İnsan ve mekân algı ilişkisinin teknolojik yöntemlerle desteklendiği bu çalışmada öncelikle tasarım disiplinlerinin tarih boyunca teknolojik yeniliklerden etkilendiğini, geliştiğini söylemek mümkündür. Gelişen teknolojiler, süreç boyunca yeni yöntemler geliştirilmesine katkı sağlamakta, en hızlı gelişim bilgisayar ve teknolojilerin, hayatın bir parçası olması ile yaşanmaktadır. Bu teknolojiler sayesinde tasarımda kontrol artmakta ve yazılım destekleri ile kusurlar en aza indirgenmektedir. Bu sayede tasarlanmak istenen ürünün performansı artmakta ve gelişen teknolojiler üretime hız kazandırmaktadır. Özellikle sanal gerçeklik teknolojileri, tasarlanmak istenen ürünü, üretilmeden önce kullanıcıya deneyimleme fırsatı sunmakta; ekran gibi iki boyutlu bir ara yüzden çıkartarak üç boyutlu bir dünyaya taşımaktadır. Bu tezin amacı; mekân algısını sanal gerçeklik ortamında test etmek, tasarlanan mekanların insanları nasıl etkilediğini incelemek ve bu etkilerin nasıl oluştuğuna açıklık getirmektir. Araştırma kapsamında, mekânsal algının test edilebilmesi amacıyla hazırlanmış olan anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm katılımcılarla ilgili genel bilgiler (yaş, cinsiyet, okuduğu bölüm) ve deney için konsantrasyonu, ikinci bölüm ise farklı desen-çizgi özelliklerinin bulunduğu mekanların, mekân algısı üzerindeki etkilerinin belirlenmesini içeren anlamsal farklılaşma cetveli oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında aynı mekanların, farklı yüzey ve biçim özelliklerinin; mekânsal algıyı nasıl değiştirdiği, 1/1 ölçekte simülasyon desteği sağlayan sanal gerçeklik gözlüğü desteği ile araştırılmıştır. Bu amaçla özellikle belirlenen “çizgi” değişkeni kullanılarak, sanal gerçeklik ortamı oluşturulmuş ve deney, tasarım eğitimi alan üniversite öğrencileri ile birlikte gerçekleştirilmiştir. Bulunan sonuçlar ile kullanıcıların iç mekânı algılamalarının yüzey ve biçim özellikleri açısından farklılaştığı tespit edilmiştir. Deney kapsamında; mekanların kullanıcı üzerinde bıraktığı psikolojik etkiyi sağlayacak fiziksel bileşenler oluşturulmakta ve bu etkinin nasıl bir mekânsal algı yarattığı sorgulanmaktadır.

Throughout history, humankind has always needed a shell to maintain life; this Shell is defined as "space" in the present day. According to humankind, space stands for a notion that protects human beings from external factors and provides privacy and belonging. In other words, space is a notion that identified with humans. It gains its meaning with a human being who has a subject and it is explicated subjectively. These explications fluctuate depending on one's personal interests, emotions, preferences, and perceptual states. There are numerous parameters for its space to be able to be perceived holistically, however, we generally perceive space through our senses and our most powerful perception element is visual perception. Due to this reason, the part of the brain that is related to visual perception is way broader than the reserved parts for our other senses. Within the scope of the study, it has been put emphasis on visual perception and its elements that have an impact on it. Besides, the experimentations have been conducted within the scope of visual perception. In the present study in which the relationship between human beings and space perception is reinforced, it is possible to suggest that design disciplines have been influenced and improved by technological advances. Advancing technology contributes to enhancing new methods within this period and the most rapid enhancement comes to the light with computers and technologies' being a part of our lives. By means of these technologies, supervision in design increases, and the flaws are minimized with the help of software. By this means, the performance of the product which is intended to be designed increases, and advancing technologies accelerate us. Particularly virtual technologies provide a chance of experiencing the product which is intended to be designed before the manufacture. These technologies bring out the products to a three dimension world by taking out it from two dimension interface. The aim of this thesis; to test the perception of space in the virtual reality environment, to examine how the designed spaces affect people and to clarify how these effects occur. Within the scope of the research, the questionnaire form prepared to test spatial perception consists of two parts. The first part consists of general information about the participants (age, gender, the department they study) and their concentration for the experiment, and the second part creates a semantic differentiation scale, which includes determining the effects of spaces with different pattern-line features on the perception of space. Within the scope of the study, it has been researched how the same and different surface and shape features change space perception virtual reality glasses that provide simulation support on a 1/1 scale. In accordance with this purpose, a virtual reality environment has been formed by using the "line" variable and the experiment, has been conducted with university students who receive education in design. It has been detected that according to the results obtained, the users' perceiving the interior space differentiates in terms of surface and shape features. Within the scope of the experiment, it has been formed physical components which provide the psychological impact that spaces leave on the user and it has been questioned how this impact creates a space perception.