1980’lerden günümüze Türkiye’de sponsorluğun çağdaş sanata ve sanat kurumlarına etkisi
Yükleniyor...
Tarih
2025-05-15
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Işık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Sanat sponsorluğu, 1980 yılı sonrası Türkiye’de uygulanan neoliberal politikalar çerçevesinde kültür ve sanat alanında köklü bir dönüşüm yaratmıştır. Serbest girişimciliği arttırmayı amaçlayan politik yaklaşım sanat alanında özelleştirilmelerin artmasına neden olmuştur. Özel sektör sponsorlarının artan etkisi, sanatın finansal sürdürülebilirliği açısından önemli olmakla birlikte, sanatsal üretimin bağımsızlığını ve özgünlüğünü tehdit eden unsurlar da barındırmaktadır. Bu çalışmada, sanat sponsorluğunun temel dinamikleri incelenerek, özel sektör destekli sanat projelerinin yönetim süreçleri, ekonomik ve politik güç ilişkileri ile sponsor ve sanat aktörleri arasındaki sanatsal vizyon farklılıkları analiz edilmiştir. Bulgular, sanat sponsorluğunun sadece kültürel değerleri destekleyen bir mekanizma olmaktan çıkıp, ekonomik ve stratejik hedeflere hizmet eden bir araç haline geldiğini göstermektedir. Sponsorluğun yönetim süreçleri incelendiğinde, sanat projelerinin çoğunlukla pazarlama, halkla ilişkiler ve kurumsal iletişim bölümleri tarafından yönlendirildiği görülmektedir. Bu durum, sanatın özgün yapısını ve sanatsal değerlerini korumada eksiklikler yaratmaktadır. Sanat sponsorluğunun, sanatsal içeriğin ticari kaygılar doğrultusunda şekillendirilmesine yol açtığı tespit edilmiştir. Sanat sponsorluğunun güç dengeleriyle olan ilişkisi de önemli bir bulgu olarak öne çıkmaktadır. Sponsorların sanatsal projelere doğrudan veya dolaylı müdahaleleri, sanatçıların özgür üretim süreçlerini kısıtlamakta ve bazı durumlarda sansüre yol açmaktadır. Özellikle büyük şirketlerin sponsor oldukları sanat etkinliklerinde içerik kontrolü sağladıkları ve sanatsal eleştirileri sınırladıkları gözlemlenmiştir. Görüşmeler, sanat ortamındaki ekonomik bağımlılığın, sanatçılar ve sanat kurumları için yaratıcı özgürlüğü kısıtlayan bir unsur olarak öne çıktığını doğrulamaktadır. Sanata yaklaşım benzerliği konusu önemli bir değerlendirme alanı olmuştur. Araştırma, sponsorlar ile sanatçılar arasındaki sanatsal vizyon farklılıklarının göz ardı edildiğini, sponsorların sanatsal değerlerden çok marka imajına ve ticari kazanımlara odaklandığını göstermektedir. Bu durum, sanat sponsorluğunun temel amacının sanatı desteklemekten uzaklaşarak, şirketlerin marka değeri yaratma stratejilerinin bir parçası haline geldiğini ortaya koymaktadır. Sanat sponsorluğunun yalnızca hamilik ve destek sağlama mekanizması olmaktan çıkıp yatırım yaratma amacı taşıdığı tespit edilmiştir. Büyük şirketler, sanat etkinliklerine sponsor olarak hem sanatsal projelere katkı sağlamakta hem de kendi kurumsal prestijlerini artırarak ekonomik avantaj elde etmektedirler. Sanatın piyasalaşmasını hızlandıran bu durum, sanatın bağımsız bir üretim alanı olarak değil, ticari bir strateji unsuru olarak ele alınmasına yol açmaktadır. Araştırma, sanat sponsorluğunun etik, finansal ve yönetişimsel boyutlarında önemli sorunlar barındırdığını ortaya koymaktadır. Türkiye’de sanatın sürdürülebilirliği için sponsorluğun yalnızca pazarlama bölümleri tarafından yürütülmesi yerine, sanatsal projelere odaklanmış uzman ekipler tarafından yönetilmesi gerekmektedir. Sponsor desteklerinin sanatsal içeriklere müdahale etmeyecek şekilde düzenlenmesi, sanatçıların yaratıcı özgürlüğünü koruyacak etik kuralların oluşturulması ve sanat projelerinin ekonomik kaygılardan arındırılarak uzun vadeli bir vizyonla desteklenmesi, sanat sponsorluğu süreçlerinin sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlayacaktır.
Art sponsorship has brought about a profound transformation in the field of culture and arts in Turkey within the framework of neoliberal policies implemented after 1980. The political approach aimed at increasing free enterprise has led to a rise in privatization in the field of art. While the increasing influence of private sector sponsors is crucial for the financial sustainability of the arts, it also contains elements that threaten the independence and originality of artistic production. This study examines the fundamental dynamics of art sponsorship by analyzing the management processes of privately sponsored art projects, economic and political power relations, and the differences in artistic vision between sponsors and art actors. The findings of the research indicate that art sponsorship has evolved from merely supporting cultural values to becoming a tool that serves economic and strategic goals. Analyzing the management processes of sponsorship reveals that art projects are predominantly directed by marketing, public relations, and corporate communication departments. This situation creates deficiencies in preserving the unique nature and artistic values of the arts. It has been determined that art sponsorship leads to the shaping of artistic content in line with commercial concerns. The relationship between art sponsorship and power dynamics also emerges as a significant finding. Direct or indirect interventions by sponsors in artistic projects restrict artists’ freedom in the creative process and, in some cases, lead to censorship. It has been observed that in art events sponsored by large corporations, content control is exercised, and artistic criticism is limited. Interviews confirm that economic dependency within the art scene stands out as a factor restricting creative freedom for artists and art institutions. The issue of similarity in approaches to art has also been an important area of evaluation. The research shows that the differences in artistic vision between sponsors and artists are often overlooked, and sponsors prioritize brand image and commercial gains over artistic values. This situation demonstrates that the primary purpose of art sponsorship has shifted away from supporting art and has instead become part of corporate brand value creation strategies. It has also been determined that art sponsorship is no longer merely a mechanism of patronage and support but has transformed into an investmentdriven approach. Large corporations contribute to artistic projects through sponsorships while simultaneously enhancing their corporate prestige and gaining economic advantages. This accelerates the commodification of art, leading to its perception not as an independent field of production but as a commercial strategy component. The research reveals that art sponsorship involves significant ethical, financial, and governance-related issues. For the sustainability of the arts in Turkey, sponsorships should not be managed solely by marketing departments but by specialized teams focused on artistic projects. Ensuring that sponsorship support does not interfere with artistic content, establishing ethical guidelines to protect the creative freedom of artists, and supporting artistic projects with a long-term vision free from economic concerns will facilitate the healthy functioning of art sponsorship processes.
Art sponsorship has brought about a profound transformation in the field of culture and arts in Turkey within the framework of neoliberal policies implemented after 1980. The political approach aimed at increasing free enterprise has led to a rise in privatization in the field of art. While the increasing influence of private sector sponsors is crucial for the financial sustainability of the arts, it also contains elements that threaten the independence and originality of artistic production. This study examines the fundamental dynamics of art sponsorship by analyzing the management processes of privately sponsored art projects, economic and political power relations, and the differences in artistic vision between sponsors and art actors. The findings of the research indicate that art sponsorship has evolved from merely supporting cultural values to becoming a tool that serves economic and strategic goals. Analyzing the management processes of sponsorship reveals that art projects are predominantly directed by marketing, public relations, and corporate communication departments. This situation creates deficiencies in preserving the unique nature and artistic values of the arts. It has been determined that art sponsorship leads to the shaping of artistic content in line with commercial concerns. The relationship between art sponsorship and power dynamics also emerges as a significant finding. Direct or indirect interventions by sponsors in artistic projects restrict artists’ freedom in the creative process and, in some cases, lead to censorship. It has been observed that in art events sponsored by large corporations, content control is exercised, and artistic criticism is limited. Interviews confirm that economic dependency within the art scene stands out as a factor restricting creative freedom for artists and art institutions. The issue of similarity in approaches to art has also been an important area of evaluation. The research shows that the differences in artistic vision between sponsors and artists are often overlooked, and sponsors prioritize brand image and commercial gains over artistic values. This situation demonstrates that the primary purpose of art sponsorship has shifted away from supporting art and has instead become part of corporate brand value creation strategies. It has also been determined that art sponsorship is no longer merely a mechanism of patronage and support but has transformed into an investmentdriven approach. Large corporations contribute to artistic projects through sponsorships while simultaneously enhancing their corporate prestige and gaining economic advantages. This accelerates the commodification of art, leading to its perception not as an independent field of production but as a commercial strategy component. The research reveals that art sponsorship involves significant ethical, financial, and governance-related issues. For the sustainability of the arts in Turkey, sponsorships should not be managed solely by marketing departments but by specialized teams focused on artistic projects. Ensuring that sponsorship support does not interfere with artistic content, establishing ethical guidelines to protect the creative freedom of artists, and supporting artistic projects with a long-term vision free from economic concerns will facilitate the healthy functioning of art sponsorship processes.
Açıklama
Text in Turkish ; Abstract: Turkish and English
Includes bibliographical references (leaves 491-503)
Includes bibliographical references (leaves 491-503)
Anahtar Kelimeler
Sanat sponsorluğu, Neoliberal politikalar, Sanatsal bağımsızlık, Sanat hamiliği, Art sponsorship, Neoliberal policies, Artistic independence, Art patronage
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Şanko, L. (2025). 1980’lerden günümüze Türkiye’de sponsorluğun çağdaş sanata ve sanat kurumlarına etkisi. İstanbul: Işık Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
