Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı olan 11-17 yaş arası ergenlerin DEHB belirti şiddeti ile ebeveyn ve arkadaş bağlanmaları arasındaki ilişkiye sosyal bilişin aracılık etkisinin araştırılması

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0009-0003-7971-0805
dc.contributor.advisorYılmaz Kafalı, Helinen_US
dc.contributor.authorŞişman, Zeynepen_US
dc.contributor.otherIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programıen_US
dc.contributor.otherIşık University, School of Graduate Studies, Master’s Program in Clinical Psychologyen_US
dc.date.accessioned2025-08-07T08:56:22Z
dc.date.available2025-08-07T08:56:22Z
dc.date.issued2025-06-30
dc.departmentIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programıen_US
dc.departmentIşık University, School of Graduate Studies, Master’s Program in Clinical Psychologyen_US
dc.descriptionText in Turkish ; Abstract: Turkish and Englishen_US
dc.descriptionIncludes bibliographical references (leaves 92-115)en_US
dc.descriptionxiv, 161 leavesen_US
dc.description.abstractBu araştırma, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısı alan 11-17 yaş arasındaki ergenlerin ebeveynleri ve arkadaşlarına bağlanmaları ile sosyal bilişleri arasındaki ilişkinin incelenmesini amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemi 11-17 yaş aralığında ortalama yaşı 13.08±.501 olan 114’ü erkek 86’sı kız olan toplam 200 ergen katılımcıdan oluşmaktadır. Dehb grubunda 100 katılımcının 56’sı erkek 44’ü kız iken kontrol grubunda 100 katılımcının 58’i erkek 42’si kız katılımcıdır. DEHB grubunun yaş ortalaması 14.06±.496 iken kontrol grubunun 13.08±.348 olarak bulunmuştur. Bakırköy Dr. Sadi Konuk Hastenesi’nde Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü’nden veriler toplanmıştır. 100 kişiden kalan son 30 kişi zoom online aracılığıyla hediye çeki verilerek tamamlanmıştır. Kontrol grubu Lüleburgaz İlçesi’ndeki ile 11-17 yaş aralığındaki Ergenlerden yüz yüze toplanmıştır. Ebeveyn ve Arkadaşlara Bağlanma Envanteri Gözden geçirilmiş form (EABE-G), Çocuklar için Gözlerden Zihin Okuma Testi, Gaf (Faux Pas) Tanıma Testi Çocuk Formunu araştırmacı öncülülüğünde katılımcılar tarafından yanıtlanmıştır. Katılımcıların ebeveynlerine Bilgilendirilmiş Onam Formu ve Sosyodemografik Bilgi Formu, Çocuk ve Ergenlerde Yıkıcı Davranım Bozuklukları İçin DSMIV’e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği-Turgay verilmiştir. Aynı zamanda, kontrol grubundaki ergenlerde psikopatoloji olmadığını teyit etmek amacıyla, araştırmacı tarafından Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi Şimdi ve Yaşam boyu Şekli Türkçe Uyarlaması-ÇDŞG-ŞY uygulanmıştır. Araştırmanın hipotezlerini test etmek için Independent student t test, Hiyerarşik Regresyon, One-way Anova, Pearson Korelasyon analizi, Process Makro analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, DEHB grubunun aynı zamanda sosyal bilişlerinde tanı almayanlara göre daha kötü performans sergiledikleri bulunmuştur. DEHB şiddeti ile akran ve ebeveyn güvenli bağlanma skorları arasındaki ilişkinin incelendiği korelasyon analizi bulgularına göre, DEHB şiddeti ile akran (r=-0.307) ve ebeveyn (r=-0.528) ile güvenli bağlanmaları arasında orta düzeyde negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.01). Ayrıca, DEHB şiddetinin akran bağlanma üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve negatif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir (β = -0.1159, p < .001). GZOT’un DEHB şiddeti ile akran bağlanması arasında indirekt aracılık etkisi bulunmamasına rağmen (β =-0.0167, p = 0.46), Gaf tanımanın istatistiksel olarak anlamlı olacak şekilde bu ilişkiye aracılık ettiği bulunmuştur (β = -0.0992, p = 0.015). Araştırmada; 11-17 yaş arası DEHB tanısı almış ergenlerin ebeveyn ve akranlarına bağlanmaları ve sosyal bilişlerinin tanı almayanlara göre daha düşük düzeyde olduğu bulunmuş ve DEHB şiddetinin ebeveyn ve akrana güvenli bağlanması arasındaki ilişkisine Gaf testinin pozitif yönde aracılık ettiği bulunmuştur. Bulgularımız DEHB tanısı alan ergenler için ebeveyn ve akran desteğinin önemini vurgularken, aynı zamanda sosyal biliş ve bağlanma temelli müdahale programlarının oluşturulmasının ergenlerin yaşamında olumlu yönde etki oluşturabileceği söylenebilir.en_US
dc.description.abstractThis study aimed to examine the relationship between attachments to parents and friends and social cognition of adolescents between the ages of 1117 diagnosed with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. The study sample consisted of a total of 200 adolescent participants, 114 male and 86 female, with an average age of 13.08±.501 between the ages of 1117. In the ADHD group, 56 of 100 participants were male and 44 were female, while in the control group, 58 of 100 participants were male and 42 were female. The mean age of the ADHD group was 14.06±.496, while the mean age of the control group was 13.08±.348. Data were collected from the Department of Child and Adolescent Psychiatry at Bakırköy Dr. Sadi Konuk Hospital. The remaining 30 participants were completed by giving gift certificates via zoom online. The control group was collected face-to-face from adolescents between the ages of 11-17 in Lüleburgaz District. The revised form of the Parent and Peer Attachment Inventory (EABE-G), Reading the Mind in the Eyes Test for Children, and Faux Pas Recognition Test Child Form were filled out by the participants under the guidance of the researcher. The Informed Consent Form and Sociodemographic Information Form, and the DSMIV-Based Screening and Assessment Scale for Disruptive Behavior Disorders in Children and Adolescents-Turgay were given to the parents of the participants. At the same time, The Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children, Present and Lifetime Form, Turkish Adaptation-ÇDŞG-ŞY was applied by the researcher in order to confirm that there was no psychopathology in the adolescents in the control group. Independent student t test, Hierarchical Regression, One-way Anova, Pearson Correlation Analysis, Process Macro Analysis were used to test the hypotheses of the study. As a result of the analyses, it was found that the ADHD group also performed worse in social cognition than those who were not diagnosed. According to the correlation analysis findings examining the relationship between ADHD severity and peer and parent secure attachment scores, a moderate negative significant relationship was found between ADHD severity and secure attachment to peers (r=-0.307) and parent (r=-0.528) (p<0.01). In addition, it is shown that ADHD severity has a statistically significant and negative effect on peer attachment (β = -0.1159, p < .001). Although GZOT did not have an indirect mediating effect between ADHD severity and peer attachment (β = -0.0167, p = 0.46), gaf recognition was found to mediate this relationship in a statistically significant way (β = -0.0992, p = 0.015). In the study; It was found that adolescents diagnosed with ADHD between the ages of 11-17 had lower levels of attachment to their parents and peers and social cognition than those not diagnosed, and that the Faux Pas Test positively mediated the relationship between ADHD severity and secure attachment to parents and peers. While our findings emphasize the importance of parental and peer support for adolescents diagnosed with ADHD, it can also be said that the creation of intervention programs based on social cognition and attachment can have a positive impact on the lives of adolescents.en_US
dc.description.tableofcontentsERGENLİK DÖNEMİen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Bilişsel Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Fiziksel Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Sosyal Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Cinsel Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsDİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUen_US
dc.description.tableofcontentsEpidemiyolojien_US
dc.description.tableofcontentsEtiyolojien_US
dc.description.tableofcontentsGenetik Faktörleren_US
dc.description.tableofcontentsNörogelişimsel Etmenleren_US
dc.description.tableofcontentsÇevresel Faktörleren_US
dc.description.tableofcontentsDSM-5’e göre Tanı için Gerekli Kriterleren_US
dc.description.tableofcontentsAlt Tiplerien_US
dc.description.tableofcontentsBAĞLANMA KURAMIen_US
dc.description.tableofcontentsErgenlik Döneminde Bağlanmaen_US
dc.description.tableofcontentsEbeveyn ve Bağlanma İlişkilerinde DEHBen_US
dc.description.tableofcontentsAkran ve Bağlanma İlişkilerinde DEHBen_US
dc.description.tableofcontentsSOSYAL BİLİŞen_US
dc.description.tableofcontentsSosyal Algıen_US
dc.description.tableofcontentsSosyal Bilgien_US
dc.description.tableofcontentsZihin Kuramıen_US
dc.description.tableofcontentsDuygular ve Duygusal Gelişimen_US
dc.description.tableofcontentsSosyal Biliş ve DEHBen_US
dc.identifier.citationŞişman, Z. (2025). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı olan 11-17 yaş arası ergenlerin DEHB belirti şiddeti ile ebeveyn ve arkadaş bağlanmaları arasındaki ilişkiye sosyal bilişin aracılık etkisinin araştırılması. İstanbul: Işık Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.en_US
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11729/6591
dc.institutionauthorŞişman, Zeynepen_US
dc.institutionauthorid0009-0003-7971-0805
dc.language.isotren_US
dc.publisherIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsüen_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectDEHBen_US
dc.subjectEbeveyn ve akrana bağlanmaen_US
dc.subjectSosyal bilişen_US
dc.subjectErgenliken_US
dc.subjectADHDen_US
dc.subjectAttachment to parents and peersen_US
dc.subjectSocial cognitionen_US
dc.subjectAdolescenceen_US
dc.titleDikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı olan 11-17 yaş arası ergenlerin DEHB belirti şiddeti ile ebeveyn ve arkadaş bağlanmaları arasındaki ilişkiye sosyal bilişin aracılık etkisinin araştırılmasıen_US
dc.title.alternativeInvestigation of the mediating effect of social cognition on the relationship between ADHD symptom severity and the parental and peer attachments of adolescents aged 11-17 with a diagnosis of attention deficit and hyperactivity disorderen_US
dc.typeMaster Thesisen_US
dspace.entity.typePublicationen_US

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Dikkat_eksikligi_ve_hiperaktivite_bozuklugu_tanisi_olan_11_17_yas_arasi_ergenlerin_dehb_belirti_siddeti_ile_ebeveyn_ve_arkadas_baglanmalari_arasindaki_iliskiye_sosyal_bilisin_araci.pdf
Boyut:
3.35 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim Yok
İsim:
license.txt
Boyut:
1.17 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Koleksiyonu