Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının siber zorbalık ve mağduriyetle ilişkisinde aleksitiminin aracı rolü

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, çocukluk çağı travmaları ve siber zorbalık/mağduriyet ilişkisinde aleksitiminin aracı (mediatör) rolünü incelemek, bu değişkenlerin demografik değişkenlere göre dağılımını araştırmak ve çalışmanın diğer hipotezlerinin test edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmaya 18-62 yaş aralığında 402 lisans öğrencisi katılmıştır. Katılımcıların %54.7’si (N=220) cinsiyetini kadın, %45.3’ü (N=182) cinsiyetini erkek olarak belirtmiştir. Araştırmada gerekli verileri toplamak için Bilgilendirilmiş Onam Formu, Kişisel Bilgi Formu, Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (CTQ-33), Toronto Aleksitimi Ölçeği (TAS-20), Siber Mağduriyet ve Zorbalık Ölçeği (SMZÖ) kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmadan elde edilen analiz bulgularına göre, çocukluk çağı travmaları ve siber zorbalık ilişkisinde aleksitimi anlamlı aracı bir rol üstlenmemekle birlikte çocukluk çağı travmaları ve siber mağduriyet ilişkisinde aleksitiminin anlamlı aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çocukluk çağı travmalarının aleksitimi, siber zorbalık ve siber mağduriyet; aleksitiminin siber zorbalık ve siber mağduriyet, siber zorbalığın ise siber mağduriyet üzerinde anlamlı yordayıcılık etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyodemografik değişkenler üzerine yapılan analiz sonuçlarına göre, cinsiyete göre farklılıklar incelendiğinde, çocukluk çağı travmaları ve siber zorbalık için erkeklerin kadınlardan anlamlı derecede daha yüksek puanlar aldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Yaşa ve günlük internet kullanım süresine göre katılımcıların siber zorbalık ve siber mağduriyet düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Demografik değişkenlerden siber mağduriyet puanının daha önce psikolojik yardım almış olan grupta daha önce psikolojik yardım almamış gruba göre anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sonuç: Çocukluk çağı travmaları ve aleksitiminin siber zorbalık ve siber mağduriyet üzerinde yordayıcı etkilerinin olduğu, siber zorbalığın ayrıca siber mağduriyeti yordadığı görülmüştür. Aracılık testi sonuçlarına göre, çocukluk çağı travmaları ve siber zorbalık ilişkisinde aleksitiminin anlamlı aracı bir rol üstlenmediği fakat çocukluk çağı travmaları ve siber mağduriyet ilişkisinde aleksitiminin anlamlı bir aracı rol üstlendiği saptanmıştır. Siber zorbalık ve siber mağduriyeti yordayan etkenlere yönelik yapılan çalışmalarla online ortamlardaki zorbalık sorununun önlenebileceği veya azaltılabileceği düşünülmektedir. Böylece, görece yeni olan, siber zorbalık ve siber mağduriyet sorunlarının yordayıcılarının anlaşılması yönünde bu çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Objective: In this study, it was aimed to examine the mediator role of alexithymia in the relationship between childhood traumas and cyberbullying/victimization, to investigate the distribution of these variables according to demographic variables, and to test other hypotheses of the study. Method: 402 undergraduate students aged between 18-62 participated in the study. 54.7% (N=220) of the participants stated their gender as female and 45.3% (N=182) as male. Informed Consent Form, Personal Information Form, Childhood Trauma Questionnaire (CTQ-33), Toronto Alexithymia Scale (TAS-20), Cyber Victim and Bullying Scale (CVBS) were used to collect data in the study. Results: According to the analysis findings obtained from the research, although alexithymia did not play a significant mediating role in the relationship between childhood traumas and cyberbullying, it has been concluded that alexithymia had a significant mediator role in the relationship between childhood traumas and cybervictimization. It was also found that, childhood traumas significantly predicted alexithymia, cyberbullying and cybervictimization. Moreover, it has been concluded that alexithymia had significant predictive effects on cyberbullying and cyberbullying also predicted cybervictimization. The results of the analysis on sociodemographic variables showed that, men scored significantly higher than women for childhood traumas and cyberbullying. There was no significant difference in the cyberbullying and cybervictimization levels of the participants according to age and daily internet use. It was observed that cybervictimization scores were significantly higher in the group that got psyhological support before compared to the group that had not received psychological support before. Conclusion: It was revealed that childhood traumas and alexithymia had predictive effects on cyberbullying and cybervictimization and cyberbullying also predicted cyber victimization. According to the mediation test results, it was determined alexithymia did not significantly mediate the relationship between childhood traumas and cyberbullying, but alexithymia played a significant mediating role in the relationship between childhood traumas and cyber victimization. It was thought that the problem of bullying in online platforms might be prevented or reduced by studies on the factors that predict cyberbullying and cybervictimization. Thus, it can be also argued that, this study will contribute to the literature in understanding the predictors of relatively new concepts of cyberbullying and cyber victimization problems.