Üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nervoza duygu düzenleme güçlüğü ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Sağlıklı beslenmeye yönelik patolojik saplantı olarak tanımlanan ortoreksiya nevroza (ON), hem klinik hem de araştırma ortamlarında git gide artan bir ilgi alanı haline gelmiştir. Beş faktör kişilik özelliklerinden nevrotiklik düzeyi yüksek olan bireyler duyguların sağlıklı bir şekilde yönetilebilmesi açısından çeşitli stratejilere ulaşmada zorluklar yaşamaktadır. Duyguları tanımlama ve düzenleme güçlükleri ise ON için bir risk faktörü olarak ele alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik özellikleri ve duygu düzenleme güçlüğü düzeylerinin ON düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisini incelemek; nevrotiklik kişilik özelliği ve ON arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolünü belirlemek; beden kitle indeksi (BKİ), belirli bir beslenme biçimi (vegan, vejetaryen, glütensiz vs.), mevcut veya önceki yeme bozukluğu (YB) ve YB’ye yönelik tedavi alma varlığına göre ON düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını saptamaktır. Araştırmanın örneklemini 18-25 yaş aralığında toplam 203 kişi (Kadın=147, Erkek=56) oluşturmaktadır. Katılımcılara sırasıyla; Bilgilendirilmiş Onam Formu, Sosyodemografik Bilgi Formu, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT), Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği-Kısa Form (DDGÖ-16) ve ORTO-11 Testi (ORTO-11) uygulanmıştır. Çalışma sonucunda nevrotiklik, uyumluluk ve dışadönüklük kişilik özelliğinin ve duygu düzenleme güçlüğünün ON üzerinde yordayıcı bir etkisi bulunmamıştır. Öte yandan öz denetim ve deneyime açıklık kişilik özelliğinin ON üzerinde negatif yönde yordayıcı etkisi bulunmuş, öz denetim ve deneyime açıklık kişilik özellikleri artıkça ON düzeylerinin de artığı saptanmıştır. Duygu düzenleme güçlüğünün nevrotiklik kişilik özelliği ile ON arasındaki ilişkide aracı bir rolünün bulunmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca ON düzeyleri BKİ, belirli bir beslenme biçimi uygulama ve mevcut veya önceki YB’ye yönelik tedavi alma varlığına göre anlamlı seviyede farklılaşmamış; yalnızca mevcut veya önceki YB varlığı bildiren katılımcıların diğer katılımcılara oranla ON düzeylerinin istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Orthorexia nervosa (ON) is defined as the pathological obsession with healthy eating has become an area of increasing interest in both clinical and research settings. Individuals with a high level of neuroticism from the five-factor personality traits have difficulties managing emotions in a healthy way. Difficulties in identifying and regulating emotions are considered a risk factor for ON. Therefore, the aim of this study is examining the predictive effects of university students' five-factor personality traits and difficulty in emotion regulation on ON levels, determining the mediator role of difficulty in emotion regulation in the relationship between neuroticism personality trait and ON and specifying whether ON levels differ according to body mass index (BMI), following a certain diet (vegan, vegetarian, gluten-free, etc.), current or previous eating disorder (ED) and receiving treatment for ED. The sample of the study consists of 203 people (Female=147, Male=56) in the 18-25 age range. Informed Consent Form, Sociodemographic Information Form, Adjective-Based Personality Test (SDKT), Emotion Regulation Difficulty Scale-Short Form (DDSS-16) and ORTO-11 Test (ORTO-11) were administered to the participants, respectively. As a result of the study, neuroticism, agreeableness and extraversion personality traits and difficulty in emotion regulation did not have a predictive effect on ON. On the other hand, conscientiousness and openness to experience personality traits were found to have a negative predictive effect on ON, and it was found that ON levels increased as conscientiousness and openness to experience personality traits increased. It has been determined that difficulty in emotion regulation does not have a mediating role in the relationship between neuroticism and ON. In addition, ON levels did not differ significantly according to BMI, following a certain diet and receiving treatment for current or previous ED; ON levels were found to be statistically significantly higher than the other participants who reported only a current or previous ED.