Bireylerin Covid-19’a dair tükenmişliklerinin algıladıkları Covid-19 riski, dünyaya ilişkin varsayımları ve ebeveyn biçimleri ile ilişkisi

Abstract

Mevcut çalışmanın temel amacı bireylerin Covid-19’a dair tükenmişlikleri ile algıladıkları Covid-19 riski, dünyaya ilişkin varsayımları (DİV) ve algılanan ebeveynlik biçimlerinin ilişkisinin incelenmesidir. Aynı zamanda, Covid-19 tükenmişliği üzerinde sosyodemografik değişkenler ve Covid-19’a dair değişkenlerin farklılaşmasının incelenmesi de araştırmanın diğer amacını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda gerçekleştirilen çalışmanın örneklem grubunu 18-65 yaş aralığında yer alan 368 birey oluşturmaktadır. Çalışmanın veri toplama araçları katılımcılara sırasıyla Sosyodemografik Bilgi Formu, Koronavirüs Tükenmişlik Ölçeği (COVID-19-BS), Algılanan Covid-19 Risk Ölçeği (CPRS), Dünyaya İlişkin Varsayımlar Ölçeği (DİVÖ) ve Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) şeklinde sunulmuştur. Çalışmanın hipotezlerini test etmek amacı ile Covid-19 tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklere ve Covid-19 değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını görebilmek için t-test ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Ardından Covid-19 tükenmişlik düzeyinin; algılanan Covid-19 riski, dünyaya ilişkin varsayımlar ve algılanan ebeveynlik biçimleri ile ilişkisi Pearson korelasyon analizleri ile incelenmiştir. Son olarak sosyodemografik değişkenler, Covid-19 ile ilişkili değişkenler, algılanan Covid-19 riski, dünyaya ilişkin varsayımlar ve algılanan ebeveynlik biçimleri hiyerarşik regresyon analizine dahil edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizlerin sonucunda sosyodemografik değişkenlerden kadın olmanın, çocuk sahibi olmamanın, düşük eğitim düzeyinin ve ekonomik durumu orta -alt ve orta-üste göre düşük ya da yüksek olanların, anne babası ile birlikte yaşayanların Covid-19 tükenmişlik düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Öte yandan Covid-19’a dair değişkenlerden pozitif tanı alanların, fiziksel/sosyal izolasyon yaşayanların, iş yerinde ve pandemi öncesine göre daha yoğun çalışanların, Covid-19 nedeniyle yakın kaybı yaşayanların ve yakın/yakınları risk grubunda olanların Covid-19 tükenmişliklerinin daha yüksek olduğu bulgulanmıştır. Ayrıca yapılan korelasyon analizleri incelendiğinde: Covid-19 tükenmişliği ile yaş arasında negatif yönde; algılanan Covid-19 riski ve bilişsel/duygusal alt boyutları ile pozitif yönde; DİV’in iyilik, adalet, şans ve kendilik değeri alt boyutları ve toplam DİV puanı ile negatif yönde; algılanan anne ebeveynlik biçimi ile pozitif yönde; algılanan baba ebeveynlik biçiminin ise küçümseyici/kusur bulucu, duygusal bakımdan yoksun bırakıcı, sömürücü/istismar edici ve kötümser/endişeli alt boyutları ile pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Son olarak hiyerarşik regresyon analizine dahil edilen tüm değişkenlerin toplam varyansın %40.8’ini anlamlı olarak [F= 8.690, p<.001] açıkladığı görülmüştür. Mevcut bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış, çalışmanın sınırlılıklarına ve gelecek çalışmalar için önerilere yer verilmiştir.

The main purpose of the current study is to examine the relationship between individuals' burnout about COVID-19 and their perceived risk of COVID-19, their assumptions about the world (WAS), and perceived parenting styles. At the same time, examining the socio-demographic variables on Covid-19 burnout and the differentiation of the variables on Covid-19 constitute the other purpose of the research. The sample group of the study carried out in this direction consists of 368 individuals between the ages of 18-65. The data collection tools of the study were sequentially presented to the participants in the form of Sociodemographic Information Form, COVID-19 Burnout Scale (COVID-19-BS), Perceived COVID-19 Risk Scale (CPRS), World Assumptions Scale (WAS) and Young Parenting Inventory (YPI). With the aim of testing the hypotheses of the study, a t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were applied to see whether the level of COVID-19 burnout differs according to sociodemographic characteristics and Covid-19 variables. Then, the level of COVID-19 burnout; the relationship between the perceived COVID-19 risk, assumptions about the world, and the perceived parenting styles are examined by Pearson correlation analysis. Finally, sociodemographic variables, COVID-19 related variables, the perceived risk of COVID-19, assumptions about the world, and the perceived parenting styles are included in the hierarchical regression analysis. As a result of the statistical analysis, it was seen that the sociodemographic variables of being female, not having children, low education level and economic status are lower or higher than middle-lower and middle-upper and those living with their parents had higher COVID-19 burnout levels. On the other hand, it was found that those who have a positive diagnosis from the variables related to Covid-19, experience physical/social isolation, work more intensively at the workplace and before the pandemic, have lost a loved someone due to Covid-19 and relatives in the risk group have higher rates of Covid-19 burnout. In addition, when the correlation analyzes are examined: it was found that the negative relationship between COVID-19 burnout and age, the positive relationship between the perceived COVID-19 risk and cognitive/emotional subdimensions, the negative relationships between the well-being, justice, luck and selfworth sub-dimensions of WAS, and the total WAS score, the positive relationship with perceived maternal parenting style, the positively significant relationships with perceived father parenting style and the sub-dimensions of belittling/criticizing, emotionally depriving, exploitative/abusive, and pessimistic/worried. Finally, it was seen that all variables included in the hierarchical regression analysis significantly explained 40.8% of the total variance [F= 8.690, p<.001]. The current findings are discussed in the light of the relevant literature, and the limitations of the study and suggestions are included for future studies.