Geç ergenlikteki bireylerde ebeveynleşme ve depresyon arasındaki ilişkide utancın aracı rolünün incelenmesi

Abstract

Ebeveynleşme, çocukların kendi yaşlarına uygun olmayan, ebeveynlere ait olan rolleri üstlendiği, ebeveyn ve çocuk arasındaki rol değişimi olarak tanımlanmaktadır. Bu rol değişimi sonucunda, ebeveynleşme kavramının depresyon ve utanç kavramlarıyla arasında anlamlı ilişkiler olabileceği düşünülmüştür. Bu çalışma, geç ergenlik dönemindeki bireylerin ebeveynleşme ve depresyon arasındaki ilişkide utancın aracı rolünün incelenmesini amaçlamıştır. Çalışmanın yan amacı ise ebeveynleşme, depresyon ve utanç değişkenlerinin sosyodemografik değişkenler aracılığıyla farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Çalışmanın örneklemini 18-21 yaş aralığında 212 katılımcı oluşturmaktadır. Veriler Sosyodemografik Özellikler ve Bilgi Formu, Ebeveynleşme Envanteri, Sürekli Utanç ve Suçluluk Ölçeği’nin (SUSÖ) utanç alt boyutu ve Depresyon, Anksiyete ve Stres Ölçeği’nin (DASS-21) depresyon alt boyutu ile toplanmıştır. Veriler, yüz yüze ve çevrimiçi olarak toplanmıştır. Araştırmada yer alan verilerin analiz çalışması SPSS programı ile yapılmıştır. Araştırmanın hipotezleri t-test, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson korelasyon, hiyerarşik regresyon ve PROCESS Model ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, ilk çocukların ebeveynleşme düzeylerinin, ortanca ve son çocuklara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Düşük sosyoekonomik düzeye sahip katılımcıların utanç düzeylerinin, orta ve yüksek sosyoekonomik düzeye sahip katılımcıların utanç düzeylerinden fazla olduğu sonucu bulunmuştur. Utanç değişkeninin depresyonu pozitif ve anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, ebeveynleşmenin utanç aracılığıyla depresyonu etkilediği bulunmuştur. Ebeveynleşme, utanç düzeyinin artmasında etkili olmakta ve artan utanç düzeyi ile depresyon arasında ilişki oluşmaktadır. Elde edilen bulgulara göre, klinik bağlamda ebeveynleşme kavramı çalışılırken depresyon ve utanç kavramlarının da ele alınması gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır. Ebeveynleşmenin depresyon ve utanç ile ilişkisinde kullanılması gereken birbirinden farklı terapi tekniklerine değinilmiştir. Aynı zamanda, ebeveynleşme kavramının ülkemizde daha çok çalışılması ve daha görünür olması önerilmiştir.

Parentification is defined as a role change between parent and child, in which the children undertake on parental roles that are not appropriate for their age. As a result of this role change, it was thought that there might be significant relationships between the concept of parentification and the concepts of depression and shame. This study aimed to examine the mediating role of shame in the relationship between parentification and depression in late adolescence individuals. The secondary purpose of the study is to examine whether the variables of parentification, depression and shame differ through sociodemographic variables. The sample of the study consisted of 212 participants between the ages of 18-21. Data were collected using the Sociodemographic Characteristics and Information Form, Parentification Inventory, the shame sub-dimension of the Trait Shame and Guilt Scale (SUSÖ) and the depression sub-dimension of the Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS-21). Data were collected face-to-face and online. The analysis of data in the research was done with the SPSS program. The hypotheses of the research were analyzed with ttest, one-way analysis of variance (ANOVA), Pearson correlation, hierarchical regression and PROCESS Model. As a result of the analysis, it was determined that the parentification levels of the first children were significantly higher than the middle and last children. It was found that the shame levels of the participants with a low socioeconomic level were higher than the shame levels of the participants with a middle and high socioeconomic level. It was concluded that the shame variable predicted depression positively and significantly. Finally, it was found that parentification affect depression through shame. Parentification increases the level of shame and the increased level of shame causes depression. According to the findings, it was concluded that the concepts of depression and shame should also be addressed while studying the concept of parentification in a clinical context. Different therapy techniques are mentioned that should be used in the relationship of parentification with depression and shame. Also, it has been suggested that the concept of parentification should be studied more and more visible in our country.