Deprem sahasında 4-6 yaş çocuklarla Grup Theraplay uygulaması: ebeveyn-çocuk ilişkisi ve çocuğun sosyal beceri ve davranışları üzerine etkisi

Depremden etkilenmiş 48-72 aylık çocuklarla gerçekleştirilen bu çalışmada, grup Theraplay oyun terapisinin çocukların ebeveyn-çocuk ilişkisi, sosyal beceri ve davranışları üzerindeki etkisi nicel yöntemler kullanılarak incelenmiştir. Bu çalışma, 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremlere maruz kalmış ve afet bölgesi kapsamına alınan illerden biri olan Malatya’daki konteyner kentlerde yaşayan 137 (Müdahale: 64, Kontrol: 73) çocukla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında çocukların annelerinden elde edilen veriler; müdahale öncesi ve sonrası olmak üzere, Bilgilendirilmiş Onam Formu, Sosyodemografik Bilgi Formu, Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Ölçeği, Okul Öncesi Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği (OSBED) Anne-Baba Formu ve 4-6 Yaş Sosyal Davranış Ölçeği kullanılarak basılı formlar aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada, ön test ve son test uygulamalarını içeren kontrol gruplu yarı deneysel bir desen kullanılmıştır. Müdahale grubuna, 6 hafta süresince toplamda 12 seanslık grup Theraplay seansları düzenlenmiştir. Kontrol grubuna ise bu süre zarfında herhangi bir müdahale çalışmasında bulunulmamıştır. Çalışmanın hipotezleri, bağımlı, bağımsız örneklem T-testi ve karışık desen (mixed-design) ANOVA kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, Grup Theraplay uygulamasının müdahale grubundaki çocukların sosyal becerilerinde olumlu etkiler yarattığını ortaya koymuştur. Bağımlı örneklem T-testi sonuçları, çocukların sosyal becerilerinin alt boyutları olan başlangıç (t(63)=-2,25, p<,05) ve akademik destek (t(63)=-2,26, p<,05) becerilerinde müdahale öncesine kıyasla müdahale sonrasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde gelişme olduğunu göstermiştir. Ayrıca grup Theraplay uygulaması müdahale grubunda yer alan çocukların sosyal becerilerinin genelinde de istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar (t(63)=-3,05, p<,01) ortaya koymuştur. Bağımsız örneklem T-testi sonuçlarına göre müdahale ve kontrol grupları arasında yapılan karşılaştırmalarda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Karışık desen ANOVA sonuçları, olumlu ebeveyn-çocuk ilişkisi (F(1,135)=4,25, p<,05, η²=,03), akademik destek (F(1,135)=6,29, p<,05, η²=,04), duygularını yönetme (F(1,135)=14,21, p<,001, η²=,10), OSBED (F(1,135)=11,79, p<,001, η²=,08) ve saldırganlıkta (F(1,135)=5,07, p<,05, η²=,04) zamana bağlı; iş birliğinde (F(1,135)=6,28, p<,05, η²=,04) ise grup etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğunu ortaya koymuştur. Ancak değişkenlerin zaman × grup etkileşiminin istatistiksel olarak anlamlı olmaması, müdahale etkisinin zaman içerisinde gruplara göre farklılaşmadığını göstermiştir. Sonuç olarak, Grup Theraplay uygulaması çocukların sosyal becerilerinde olumlu etkiler yaratmış, ancak bu etki zaman içerisinde gruplar arasında anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Çalışmanın, afet sonrası erken çocukluk dönemine yönelik müdahale programlarının geliştirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir. Bulgular, mevcut literatür doğrultusunda değerlendirilmiştir.

In this study conducted with earthquake-affected children aged 48–72 months, the effects of Group Theraplay play therapy on children’s parent-child relationship, social skills, and behaviors were examined using quantitative methods. The study was carried out with 137 children (Intervention: 64, Control: 73) residing in containers in Malatya one of the provinces affected by the earthquakes centered in Kahramanmaraş on February 6, 2023, and officially declared a disaster zone. Data were collected from the children's mothers before and after the intervention using printed forms, including the Informed Consent Form, SocioDemographic Information Form, Parent-Child Relationship Scale, Preschool Social Skills Assessment Scale (OSBED) Parent Form, and the 4–6 Years Social Behavior Scale. A quasi-experimental design with pretest-posttest control groups was employed. The intervention group received 12 sessions of Group Theraplay over six weeks, while no intervention was applied to the control group during this period. The hypotheses of the study were tested using dependent and independent samples T-tests and mixed-design ANOVA. The results revealed that the Group Theraplay intervention had a positive impact on the social skills of children in the intervention group. Dependent samples T-test results showed statistically significant improvements in the subdimensions of social skills, specifically in initiating interaction (t(63)=-2,25, p<,05) and academic support skills (t(63)=-2,26, p<,05). In addition, the overall social skills of the children in the intervention group improved significantly (t(63)=-3,05, p<,01). However, independent samples T-test results indicated no statistically significant differences between the intervention and control groups. Mixed-design ANOVA results showed significant time effects for the variables of positive parent-child relationship (F(1,135)=4,25, p<,05, η²=,03), academic support (F(1,135)=6,29, p<,05, η²=,04), emotion regulation (F(1,135)=14,21, p<,001, η²=,10), OSBED (F(1,135)=11,79, p<,001, η²=,08), and aggression (F(1,135)=5,07, p<,05, η²=,04), and a significant group effect for cooperation (F(1,135)=6,28, p<,05, η²=,04). The absence of significant time × group interaction effects indicated that the intervention effect did not differ across groups over time. In conclusion, the Group Theraplay intervention positively influenced children’s social skills, although this effect did not significantly differ between groups over time. The study is expected to contribute to the development of postdisaster intervention programs targeting early childhood. Findings were discussed in light of the existing literature.