Şemaların kuşaklar arası aktarımı: erken çocukluk döneminde şema yatkınlığı

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0001-6672-769X
dc.contributor.advisorAktan, Zekeriya Denizen_US
dc.contributor.authorGüngör, Ayşenuren_US
dc.contributor.otherIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Doktora Programıen_US
dc.contributor.otherIşık University, School of Graduate Studies, PhD (Doctorate) Program in Clinical Psychologyen_US
dc.date.accessioned2025-07-22T10:27:59Z
dc.date.available2025-07-22T10:27:59Z
dc.date.issued2025-06-16
dc.departmentIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Doktora Programıen_US
dc.departmentIşık University, School of Graduate Studies, PhD (Doctorate) Program in Clinical Psychologyen_US
dc.descriptionText in Turkish ; Abstract: Turkish and Englishen_US
dc.descriptionIncludes bibliographical references (leaves 140-159)en_US
dc.descriptionxiv, 176 leavesen_US
dc.description.abstractBu çalışma, şemaların üç kuşak boyu nesiller arası aktarımını ve çocuklarda şema yatkınlığını araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında veriler 6-8 yaş arası çocuklardan, ebeveynlerinden ve büyükannelerinden toplanmıştır. Erken yaş dönemindeki çocukların gelişimsel özellikleri göz önünde bulundurularak her bir şema için bir vinyet ve bu vinyetleri temsil eden kısa video içerikleri oluşturulmuştur. Bu çalışma, iki kısımdan oluşmaktadır. İlk aşamada, araştırma kapsamında geliştirilen Video Tabanlı Çocuklarda Şema Yatkınlığını Değerlendirme Ölçeği’nin (VTÇŞYÖ) geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılmış; tüm ölçek için Cronbach alfa katsayısı .83 olarak bulunmuştur. Bu aşamada 6-8 yaş arası 156 çocuk VTÇŞYÖ’ye cevap vermiş, birleşen geçerliği için ise 8-14 yaş grubu 45 kişilik bir grup Düsseldorf Resimli Çocuk Şema Ölçeği’ni yanıtlamıştır. Toplam puanlar bakımından karşılaştırıldığında iki ölçek arası korelasyonun r=.50 düzeyinde olduğu görülmüştür. Çalışmanın ikinci aşaması şema aktarımının incelendiği kısımdır. Bu aşamaya, geçerlik güvenirlik çalışmasında yer alan 156 çocukla birlikte, 156 anne, 156 baba ve 156 anneanne olmak üzere 624 kişi katılmıştır. Çocuklar VTÇŞYÖ’ye cevap vermiş; anne baba ve anneanneler Young Şema Ölçeği’ni yanıtlamıştır. Anneler aynı zamanda, kendilerini değerlendirdikleri Depresyon Anksiyete Stres (DASS) Ölçeği ve olası psikopatolojiyi gözlemlemek amacıyla çocuklarını değerlendirdikleri Güçler Güçlükler Anketi’ni doldurmuştur. Bulgular, kuşaklar arası şema aktarımı ve şemaların yordadığı çocuklarda davranım sorunlarının aktarımı olmak üzere iki düzeyde incelenmiştir: Annenin depresyon anksiyete stres düzeyi kontrol edildiği ve anne şemalarının aracı olduğu koşulda özerklik alanı hariç diğer tüm alanlarda anneanneden anneye şema aktarımının olduğu; fakat aynı aktarımın çocuklarda herhangi bir şema alt alanında gözlenmediği bulgulanmıştır. Şemaların yordadığı, çocuklarda davranış sorunlarının aktarımına dair yürütülen analizlerde, annenin depresyon anksiyete stres düzeyi kontrol edildiği koşulda, anne şemalarının özerklik ve sınırlar alt alanı hariç; bağlanma ve özdeğer alanında çocuğun içselleştirilmiş ve dışsallaştırılmış davranım sorunlarını yordadığı görülmektedir. Spontanite alt alanında ise anne şemalarının yalnızca içselleştirilmiş sorunlar üzerinde yordayıcı etkisinin olduğu bulgulanmıştır. Elde edilen veriler, literatür bulgularıyla tartışılmıştır.en_US
dc.description.abstractThis study aims to investigate the intergenerational transmission of schemas across three generations and the predisposition to schema in children. In this study, data were collected from children aged 6 to 8, their parents, and their maternal grandmothers. Considering the developmental characteristics of children in early childhood, a vignette was created for each schema, along with short video clips representing those vignettes. The thesis consists of two parts. In the first phase, the reliability and validity studies of the Video-Based Schema Disposition Assessment Tool for Children (VB-SDATC), developed within the scope of the research, were conducted. The Cronbach’s alpha coefficient for the entire scale was found to be.83. In this phase, 156 children aged 6–8 responded to the VB-SDATC, and for convergent validity, a group of 45 children aged 8–14 completed the Düsseldorf Illustrated Schema Questionnaire for Children. When comparing total scores, the correlation between the two instruments was found to be r = .50. The second phase of the study examined schema transmission. In this phase, a total of 624 individuals participated: 156 children (from the first phase), their 156 mothers, 156 fathers, and 156 maternal grandmothers. Children responded to the VB-SDATC, while mothers, fathers, and grandmothers completed the Young Schema Questionnaire. Additionally, mothers completed the Depression, Anxiety, and Stress Scale (DASS) to assess their own emotional state and filled out the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) to evaluate possible psychopathology in their children. Findings were examined on two levels: (1) the intergenerational transmission of schemas and (2) the transmission of behavior problems in children as predicted by schemas. When controlling for mothers' levels of depression, anxiety, and stress, it was found that schemas were transmitted from grandmothers to mothers in all domains except for autonomy; however, no such transmission was observed in children. In the analysis investigating the transmission of behavioral problems in children as predicted by schemas, it was found that, when maternal depression, anxiety, and stress levels were controlled, mothers’ schemas predicted children’s internalizing and externalizing behavior problems in the domains of attachment and self-worth, with the exception of autonomy and impaired limits. In the domain of spontaneity, maternal schemas predicted only internalizing problems. The findings were discussed in light of the existing literature.en_US
dc.description.tableofcontentsŞEMA TERAPİ VE KURAMSAL ALTYAPIen_US
dc.description.tableofcontentsKUŞAKLAR ARASI AKTARIMen_US
dc.description.tableofcontentsRuh Sağlığı Sorunlarının Aktarımıen_US
dc.description.tableofcontentsEbeveynliğe Bağlı Değişkenlerin Kuşaklar Arası Aktarımıen_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Kuşaklar Arası Aktarımıen_US
dc.description.tableofcontentsŞemaların Kuşaklar Arası Aktarımıen_US
dc.description.tableofcontentsÇOCUKLARLA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALARen_US
dc.description.tableofcontentsÇocukluk Dönemine Dair Gelişimsel Kuramlar, İhtiyaçlar ve Zorluk Alanlarıen_US
dc.description.tableofcontentsÇocuk Araştırmalarında Farklı Bilgi Kaynaklarıyla Çalışmaken_US
dc.description.tableofcontentsŞema Terapi Perspektifinden Çocuklarla Çalışmaken_US
dc.identifier.citationGüngör, A. (2025). Şemaların kuşaklar arası aktarımı: erken çocukluk döneminde şema yatkınlığı. İstanbul: Işık Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.en_US
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11729/6562
dc.institutionauthorGüngör, Ayşenuren_US
dc.institutionauthorid0000-0001-6672-769X
dc.language.isotren_US
dc.publisherIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsüen_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectÇocuk şema terapien_US
dc.subjectÇocuklarda şema yatkınlığıen_US
dc.subjectŞemaların kuşaklar arası aktarımıen_US
dc.subjectChild schema therapyen_US
dc.subjectSchema disposition in childrenen_US
dc.subjectIntergenerational transmission of schemaen_US
dc.titleŞemaların kuşaklar arası aktarımı: erken çocukluk döneminde şema yatkınlığıen_US
dc.title.alternativeIntergenerational transmission of schema: schema disposition in early childhooden_US
dc.typeDoctoral Thesisen_US
dspace.entity.typePublicationen_US

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Semalarin_kusaklar_arasi_aktarimi_erken_cocukluk_doneminde_sema_yatkinligi.pdf
Boyut:
3.18 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim Yok
İsim:
license.txt
Boyut:
1.17 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Koleksiyonu