Yeşilçam sinemasında anlatısal yapının mekân kullanımına etkisi: Yüksek Yeşilçam dönemi (1960-1975)

Sinemanın başlangıcından günümüze farklı disiplinleri etkilemesi, farklı disiplinlerden etkilenmesi ve bu disiplinler ile sürekli etkileşim halinde olması sinemayı farklı anlatımlara dönüştürmüştür. Bu dönüşüm, teori ve uygulamada farklı gibi görünen disiplinleri ayrıştırmak yerine farklı çözümlere evrilmiştir. Disiplinlerarası etkileşimin önemli örneklerinden olan mimarlık ve sinema, diğer disiplinlere oranla anlatısal, zamansal, mekânsal yapıyı bir arada kullanan görsel ve işitsel hafızayı önemli ölçüde kullanan disiplinlerdir. Türk sineması da dünden bugüne toplumsal olaylar çerçevesinde; toplum yaşamı ve sorunlarını anlatısal semboller haline dönüştürerek sinema perdesine aktarmıştır. Değişim ve dönüşüm süreçleri ile gelişen Türk sinemasında 1960-1975 dönemi, Türk sineması için bir değişim dönemi olarak tanımlanmış, bu süreçte Yeşilçam olarak adlandırılan film üretimi, halkın talebi ve yoğun ilgisi sayesinde ivme kazanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, Türk sinemasında Yüksek Yeşilçam olarak adlandırılan dönemin filmlerinde anlatısal yapının mekân kullanımına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, 1960-1975 dönemine önemli katkılar sunan altı yönetmenin renkli ve melodram ağırlıklı filmleri ile sınırlandırılmış olup toplamda yirmi dört film “anlatısal yapı, zamansal yapı, mekânsal yapı” gibi değişkenler açısından değerlendirilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler sonucunda, Yeşilçam filmlerinin anlatı, zaman, mekân unsurları ile harmanlanarak farklı yönetmen, farklı hikâye ve oyunculara rağmen ortak ve benzer kaygılarla biçimlendiği tespit edilmiştir.

The fact that cinema has been influencing different disciplines, being influenced by them, and being in constant interaction with these disciplines since its inception has transformed cinema into diverse narratives. This transformation has evolved into distinctive solutions, rather than separating disciplines that seem dissimilar in theory and practice. Architecture and cinema, which are the important examples of interdisciplinary interactions, are disciplines that use narrative, temporal, and spatial structures together and utilize visual and auditory memory to a significant extent, compared to other fields. Within the framework of social events from the past to the present, Turkish cinema has transformed social life and its problems into narrative symbols and reflected them through cinema. The period between 1960 and 1975, which developed with the processes of change and transformation, has been defined as a period of change for Turkish cinema, and in this process, film production, entitled as Yeşilçam, gained momentum thanks to public demand and extreme interest. In this direction, the study aims to examine the effect of narrative structure on the use of space in the movies of the period called High Yeşilçam in Turkish cinema. The study is limited to the colourful and melodramatic films of six directors who made significant contributions to the period of 1960-1975, and a total of twenty-four films were evaluated in terms of variables such as “narrative structure, temporal structure, and spatial structure.” As a result of the data obtained in this context, it has been determined that Yeşilçam movies are interwoven with narrative, temporal, and spatial elements and are shaped by common and similar concerns despite different directors, stories, and actors.