Benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esnekliğin nevrotizm ile genel erteleme davranışı arasındaki sıralı aracılık etkisi: kesitsel bir çalışma

Amaç: Bu çalışmanın amacı, nevrotizmin genel erteleme davranışı ile ilişkisinde benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esnekliğin sıralı aracılık etkisinin incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma toplum örnekleminden 18-60 yaş arası (ortalama=31,6; standart sapma=11,2), 590 katılımcıdan (241 kadın, 348 erkek) oluşmaktadır. Araştırmada, kartopu ve uygun örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Veriler, Sosyodemografik Bilgi Formu, İş Stresi Bataryası-Nevrotizm Ölçeği, Erteleme Eğilimleri Ölçeği, Benliğin Ayrımlaşması Ölçeği, Bilişsel Esneklik Envanteri aracılığıyla çevrim içi olarak toplanmıştır. Araştırmada veri analizi için Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-testi, varyans analizi ve sıralı aracılık etki analizleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma sonuçları erteleme davranışı puanlarının erkeklerde kadınlara; bekârlarda evli olanlara ve çocuk sahibi olmayanların olanlara göre daha fazla olduğunu göstermektedir. Ayrıca 18-25 yaş aralığındaki bireylerin 26-39 yaş ve 40-60 yaş aralığındakilere göre daha fazla erteleme davranışları gösterdikleri bulgulanmıştır. Yapılan korelasyon analizinde, erteleme davranışı ile nevrotizm arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esneklik ile hem nevrotizm hem de erteleme arasında negatif yönde ilişki olduğu saptanmıştır. Aracı etki analiz sonuçlarında ise nevrotizmin ertelemeyi hem doğrudan hem de dolaylı olarak benliğin ayrımlaşması ile bilişsel esnekliğin sıralı aracılığında yordadığı görülmüştür. Sıralı aracılık analizi, erteleme davranışı söz konusu olduğunda benliğin ayrımlaşmasının ve duygusal düzenlemenin, bilişsel süreçlerin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için bir ön koşul olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç: Bu çalışmanın bulguları, erteleme davranışına zemin hazırlayan duygusal ve bilişsel faktörlerin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Bu bulgular, erteleme davranışıyla mücadele eden bireyler için psikoterapi çalışmalarında nevrotizm kişilik özelliklerinin, benliğin ayrımlaşması ve bilişsel esnekliğin ele alınmasının kritik bir öneme sahip olabileceğini ortaya koymaktadır.

Objective: The purpose of the present study is to examine serial mediation effect of self-differentiation and cognitive flexibility between neuroticism and general procrastination behavior. Material and Methods: The study was consisted of 590 participants (241 females, 348 males) ages of 18-60 (mean=31.6; standard deviation=11.2) sampled from the community. Snowball and convenience sampling methods were used in the research. Data were collected online through the Socio-Demographic Information Form, Job Stress Battery- Neuroticism Scale, Pure Procrastination Scale, Differentiation of Self Inventory and Cognitive Flexibility Inventory. Pearson correlation analysis, independent sample t-test, analysis of variance and serial mediaton analyses were conducted for data analysis. Results: Research findings reveal that procrastination behavior scores are higher in males compared to females, in singles compared to married individuals, and in those without children compared to those with children. Moreover, individuals aged of 18-25 showed more procrastination behaviors compared to those aged 26-39 and 40-60. Correlation analysis revealed that procrastination is positively correlated with neuroticism. According to analysis, self-differentiation and cognitive flexibility are negatively correlated with neuroticism and procrastination. Serial mediation analysis results shows that neuroticism predicted procrastination both directly and indirectly through serial mediation of self-differentiation and cognitive flexibility. The serial mediation analysis reveals that self-differentiation and emotional regulation are antecedents for the healthy functioning of cognitive processes in the context of procrastination behavior. Conclusion: The findings of this study, which may contribute to the understanding the emotional and cognitive factors underlying procrastination behavior. These findings underscore the critical importance of addressing neuroticism personality traits, self-differentiation and cognitive flexibility in psychotherapeutic interventions for individuals struggling with procrastination behavior.